بهینه سازی مسئله دریافت و تحویل محموله های پستی بین مراکز توسط وسایل نقلیه ظرفیت دار با استفاده از الگوریتم های فرا ابتکاری

حمل و نقل و سیستم های لجستیکی کارآمد، نقش مهمی در توسعه اقتصادی جامعه ایفا می کند. با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از کالاهای ما از طریق پست و توسط حمل و نقل جاده ای انجام می شود. افزایش وسایل نقلیه در حال حرکت در جاده های ما باعث افزایش هزینه، سر و صدا، آلودگی و حوادث می شود. برنامه ریزی و مدیریت حمل و نقل، با استفاده از روش های بهینه سازی می تواند باعث کاهش این اثرات و بهبود خدمات به مشتریان و رضایت هر چه بیشتر آنها شود. مسئله همزمانی دریافت و تحویل محموله های پستی در هر مرکز و همچنین زمان تحویل این محموله ها از اهمیت خاصی برخوردار است. مسئله برنامه ریزی برای محموله های پستی نوع ویژه ای از مسئله دریافت و تحویل کالا با پنجره زمانی[1] می باشد که آن نیز نوع مهمی از مسئله مسیریابی وسایل نقلیه[2] VRP به شمار می آید. هدف این تحقیق برنامه ریزی وبهینه سازی روند جابجایی مجموعه ای از محموله های پستی هستند که در مکان ها و زمان های مشخصی بایستی دریافت و تحویل گردند. ضمن لحاظ نمودن حجم محموله ها و ظرفیت خودروها بایستی هم طول و هم زمان سفرها و هم تعداد خودروها کمینه گردند. از طرفی همانطور که می دانیم روش های بهینه سازی سنتی متداول به دلیل مواجه شدن با پیچیدگی های مسئله در فضاهای جستجوی بزرگ اغلب به بهینه های محلی همگرا می شوند. به همین دلیل در این تحقیق برای حل این مسئله از الگوریتم های فراابتکاری کلونی زنبور عسل و ژنتیک استفاده شده است. مسئله بهینه سازی مورد نظر و شرایط خاص آن و توابع بهینگی و قیود بهینه سازی در قالب اجرای دو الگوریتم مدل سازی گردیدند. که در این الگوریتم ها با تعریف همسایگی مناسب و به کارگیری عملگرهای جهش و تقاطع ابتکاری شرایط حل مسئله بهتر شده است. در نهایت توانایی الگوریتم ها از نظر دقت، سرعت همگرایی و شرط تکرارپذیری مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان دهنده عملکرد بهتر الگوریتم زنبور نسبت به ژنتیک می باشند. براساس نتایج بدست آمده در هر بار اجرا، الگوریتم ژنتیک و زنبور به ترتیب 84 و 93 درصد امکان رسیدن به بهترین جواب را دارند.