بررسی نقش مولفه های ژئوپولیتیک تاریخی و ژئواستراتژیکی قلعه پولاد طبرستان در قرون میانی اسلامی

تاریخ طبرستان از اواخر دوره ساسانی تا قرون میانی اسلامی، نشانگر تحولات مهم سیاسی و اجتماعی است که نتیجه آن ظهور جنبش های استقلال خواهانه و حکومت های نیمه مستقل محلی بود. هر یک از این حکومت ها، داعیه حاکمیت سیاسی بر منطقه ای خاص داشته اند. در این میان قلعه ها، به عنوان پایگاه هایی مهم و تاثیرگذار برای تحقق اقتدار سیاسی حاکمان به شمار می رفت. از میان قلاع موجود در ارتفاعات طبرستان، قلعه پولاد نور، یکی از نمادهای حراست از حاکمیت سرزمینی است. استقرار قلعه، در مکانی مشرف بر مناطق اطراف و مسیرهای راهبردی، آن را به یکی از مراکز تاثیرگذار در تحولات سیاسی بدل کرده است. هدف پژوهش حاضر که اساس آن را مطالعات میدانی و کتابخانه ای شکل داده، بررسی ساختار دفاعی قلعه پولاد و نقش ژئوپولیتیکی و ژئواستراتژیکی آن در الگوی فضایی توزیع قدرت در منطقه رویان در قرون میانی اسلامی است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ساخت دیوارها در سطوح مختلف با استفاده از شیب کوه، ایجاد برج های دفاعی متعدد و به کارگیری نقاط صخره ای به عنوان حصار طبیعی، تلاش قابل ملاحظه ای در استحکام بخشی به قلعه بوده است. تحلیل فضاهای معماری نشان می دهد، قلعه با دو کارکرد نظامی و سیاسی، نقش بارزی در تحولات سیاسی منطقه ایفا می کرده است.