بررسی پارینه سنگی در هلیلان، زاگرس مرکزی، ایران

دره هلیلان به دلیل ویژگی های زمین ریخت شناسی مناسب و وضعیت مطلوب زیست محیطی در زاگرس مرکزی از ظرفیت های بیش تری در ارائه ی مکان های پارینه سنگی برخوردار است که تا کنون نشان داده شده است. بنابراین، ضرورت انجام یک بررسی باستان شناسی جامع و فراگیر در این دره به منظور کشف محوطه های پارینه سنگی کاملا محرز بوده است و این هدف در پاییز 1394 تامین گردید. پرسش های اصلی پژوهش بر مبنای تعداد محوطه ها، نوع و اندازه آنها، چگونگی تاثیرگذاری متغیرهای جغرافیایی بر الگوهای انتخاب محوطه، تکنیک های ابزارسازی و شناسایی منابع مواد خام در هلیلان طراحی و تدوین شد.
در خلال این بررسی، تعداد 103 مکان شامل 24 غار و پناهگاه سنگی و 79 محوطه باز شناسایی شده اند که کاربری هایی چون سکونت، اردوگاه فصلی و کمین گاه شکار داشتند. به جز یک پناهگاه صخره ای که در بخش شرقی دره واقع شده، بقیه در قسمت شرقی آن شناسایی شده اند. محوطه های باز، بر روی پشته های طبیعی و تراس های واقع در حاشیه رودخانه سیمره، رودخانه جزمان و شاخابه ها شکل گرفته اند. وضعیت اقلیمی و خصوصیات تکتونیکی، دو عامل اساسی در اشغال هلیلان به عنوان یکی از مهم ترین دره های زاگرس مرکزی در خلال دوران پارینه سنگی بوده اند. به همراه این دو عامل، عواملی نظیر منابع آبی و میزان ارتفاع هلیلان از سطح دریا، در تامین مواد اولیه و استقرار گسترده و مداوم در داخل این ناحیه عمل می نموده اند. قلوه های ریز و درشت سنگ چرت که از ارتفاعات پیرامون توسط رودخانه ها و شاخابه ها جابه جا و در بستر دره انباشته می شده اند، منابع مواد اولیه در ساخت ابزارهای دوران پارینه سنگی دره هلیلان بوده اند.