تشکیک و تشابه وجود نزد ابن سینا و توماس آکوئیناس

این مقاله درصدد بررسی این مسئله است که چرا در مابعدالطبیعه توماس آکوئیناس، تشکیک در مفهوم وجود به رغم قول او در باب تشابه وجود تصویرپذیر نیست؟ توماس، علاوه بر ارسطو از ابن سینا نیز در بسیاری از مواضع تبعیت کرده است. ارسطو «موجود» را غیر از مشترک معنوی و مشترک لفظی می داند. ابن سینا، مشترک معنوی را بر دو قسم متواطی و مشکک می داند و کاربرد سوم لفظ نزد ارسطو را در مشترک معنوی مشکک قرار می دهد و چون قایل به مسانخت میان علت و معلول است، از تشکیک در مفهوم وجود دفاع می کند. توماس اگرچه سخنی از «تشابه در وجود» نمی گوید، اما قسم سومی در کنار مشترک معنوی و لفظی به نام لفظ متشابه را مطرح می کند. اگرچه تحلیل های زبان شناختی موید مترادف بودن الفاظ تشابه در فلسفه توماس و تشکیک نزد ابن سیناست، تحلیل های مابعدالطبیعی توماس شناسان جدید از تشابه بر اساس تناسب متفاوت با تشکیک مفهوم وجود است. تحلیل آنها از تشابه بر اساس نسبت نزدیک به تشکیک مفهوم وجود ابن سیناست؛ اما چون توماس قایل به مسانخت میان خالق و مخلوق نیست، نمی توان این تحلیل توماس شناسان را نیز تفسیری صحیح از قول توماس درباره تشابه دانست.