تحلیلی بر «کتاب عمل» از منظر علامه طباطبایی (ره)

دریافت «کتاب عمل» به عنوان مرحلهای از قیامت، در آیاتی از قرآن کریم بیان شده است، اما چیستی و چگونگی این دریافت به صراحت مطرح نشده است، از این رو هر یک از مفسران بر اساس مبانی تفسیری خود، برداشتهای مختلفی از این مرحله ارائه دادهاند که نظر علامه طباطبایی(ره) به عنوان مفسری ژرفنگر حائز اهمیت است. در این مقاله با تتبع در آثار علامه از جمله المیزان فی تفسیر القرآن و رساله انسان از آغاز تا انجام و دیگر کتب تفسیری، با روش توصیفی تحلیلی روشن می شود که «کتاب عمل» قابل تقسیم به کتاب عمل فرد، امتها و جمیع خلایق و حاوی نفس عمل، حقیقت و آثار و نتایج آن است. نحوه دریافت «کتاب عمل» نیز با توجه به عملکرد انسانها متفاوت است؛ برخی به جهت تبعیت از امام حق، از ناحیه سعادت (یمین) و برخی به واسطه پیروی از امام باطل، «کتاب عمل» خود را از ناحیه شقاوت (شمال) دریافت میدارند. دو گروه نیز فاقد نامه عملی اند: مخلصین و مقربین که به جهت فنا در ذات پروردگار متعال، بدون حساب و کتاب در حرم امن الهی جای میگیرند و منکرین و معاندین که به واسطه انکار و دشمنی با خدا، باطن وجودشان منبع منکرات شده است.