همزیستی قارچ های میکوریز اربوسکولار با درختان پده (.Populus euphratica Oliv) در جنگلهای کنار رودخانه ای و ارتباط آن با خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک

جنگلهای کنار رودخانه ای یکی از اکوسیستم های جنگلی منحصر به فردی است که اطلاعات کمی در رابطه با آنها وجود دارد. این جنگلها که نقش مهمی در اکوسیستم رودخانه دارند امروزه در معرض خطر نابودی قرار گرفته اند. یکی از شایع ترین گونه های موجود در این جنگلها، گونه پده (Populus euphratica) می باشد. این گونه در حاشیه رودخانه ها پراکنش داشته و بومی مناطق خشک و نیمه خشک است. با توجه به اینکه اطلاعات چندانی در رابطه با وضعیت همزیستی قارچ های میکوریز با درختان پده در کشور در دست نیست در این مطالعه همزیستی قارچ های میکوریز آربوسکولار با پده مورد بررسی قرار گرفته و اثر دوری و نزدیکی به رودخانه در آغشتگی، اسپورزایی این قارچ ها ارزیابی شده است. همچنین به منظور تعیین موثرترین متغیرهای خاکی مورد مطالعه با میزان آغشتگی و تراکم اسپور، همبستگی بین این متغیرها تعیین شده است.
در این مطالعه عرض جنگل کنار رودخانه مارون که 400 متر می باشد، به سه منطقه با فاصله 200 متری تقسیم شد. این فاصله ها شامل: حاشیه رودخانه (فاصله 1)، منطقه بینابینی (فاصله 2) و منطقه 3 بودند. در هر کدام از این فاصله ها 10 نمونه از خاک ریزوسفر پده جمع آوری شد. برای هر نمونه نیز ریشه های مویین جمع آوری شد و میزان آغشتگی قارچ ها و اسپورزایی برای نمونه ها مشخص گردید. همچنین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مربوط به هرکدام از این نمونه ها در فواصل مورد مطالعه نیز محاسبه شد.
نتایج این پژوهش مشخص کرد که کمترین میزان آغشتگی ریشه در فاصله دوم (منطقه بینابینی) وجود دارد که دارای اختلاف معنی-داری با دو فاصله دیگر بود. همچنین، اگرچه بین تراکم اسپور در فاصله های مورد بررسی اختلاف معنی داری مشاهده نشد اما بیشترین تراکم در فاصله سوم مشاهده شد. از بین خصوصیات فیزیکی و شیمایی خاک، میزان فسفر، شن و رس خاک تفاوت معنی داری در مناطق مورد بررسی داشتند ولی دیگر خصوصیات مورد بررسی تفاوت معنی داری را نشان ندادند. همچنین هیچ همبستگی معنی داری بین میزان آغشتگی و اسپورزایی با متغیرهای مورد بررسی مشاهده نشد ولی همبستگی معنی داری بین رس و سیلت با فسفر خاک مشاهده شد.
با توجه به میزان آغشتگی بالای ریشه و همچنین تراکم اسپور بالا در ریزوسفر پده، می توان این گونه عنوان نمود که پده دارای همزیستی بالایی با قارچ های میکوریز بوده که می توان از این همزیستی به عنوان راهکاری برای احیا و توسعه جنگلهای پده استفاده نمود. همچنین فاصله از رودخانه می تواند به عنوان یک عامل موثر در میزان همزیستی قارچ های میکوریز و درختان پده در جنگلهای کناررودخانه ای باشد.