تاثیر نانوکودهای نیتروژن دار و اوره بر عملکرد و کارایی نیتروژن در سیب زمینی

نیتروژن یکی از عنصرهای غذایی اصلی و ضروری در عین حال پرنیازترین عنصر برای رشد گیاهان زراعی بوده و کاربرد منطقی آن به طورمعمول باعث افزایش عملکرد غده در سیب زمینی می شود. به طور کلی، تولید سیب زمینی در خاک های سبک، با کاربرد بالای کود نیتروژن و انجام آبیاری های مکرر همراه است. در ایران در سال های اخیر به کارگیری فناوری نانو مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به ضرورت توصیه غذایی در اکثر کشت ها و تحقیقات محدود در رابطه با کارایی نانوکودها به ویژه نانوکودهای نیتروژن دار بر عملکرد گیاهان زراعی، این پژوهش با هدف بررسی کارایی دو نوع نانوکود نیتروژن، کود اوره با پوشش گوگردی و کود رایج اوره در گیاه سیب زمینی طراحی و اجرا شد.
این آزمایش دو ساله و در سال های92-1391 با کشت غده های بذری گواهی شده رقم آگریا در لایسیمترهای زهکش دار مستقر در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا اجرا شد. تیمارهای کودی شامل چهار تیمار نانوکلات نیتروژن، نانوکلات نیتروژن گوگرددار، اوره با پوشش گوگردی و اوره معمولی، در سه سطح 46، 92 و 138 کیلوگرم نیتروژن خالص بر هکتار به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بود. در این تحقیق شاخص های کارایی نیتروژن، نیتروژن برگ، نیترات غده و میزان عملکرد غده اندازه گیری شد. شاخص های کارایی نیتروژن شامل کارایی زراعی کاربرد نیتروژن (A-NUE)، کارایی اقتصادی کاربرد نیتروژن (E-NUE)، درصد جذب نیتروژن (NUP)، کارایی زراعی-فیزیولوژیکی کاربرد نیتروژن (A-PNUE) و کارایی اقتصادی -فیزیولوژیکی کاربرد نیتروژن (E-PNUE) بودند.
نتایج و بحث: بررسی ها نشان داد که بیشترین عملکرد غده در هر دو سال کشت به تیمارهای کودی نانوکی لیت نیتروژن و نانوکلات نیتروژن گوگردی تعلق داشت. به همین ترتیب بیشترین میزان شاخص های کارایی نیتروژن در هر دو سال کشت برای تولید محصول سیب زمینی به کودهای نانو در اولویت اول و در برخی موارد معدود به اوره پوشش دار مربوط بود. بیشترین عملکرد اقتصادی غده با کاربرد 138 کیلوگرم نیتروژن از تیمار نانوکلات نیتروژن به دست آمد شد. کمترین میزان عملکرد غده به سطح 138 کیلو گرم نیتروژن تیمار کود اوره معمولی اختصاص یافت. کارایی کاربرد، کارایی زراعی و درصد جذب نیتروژن با افزایش میزان نیتروژن در همه تیمارها کاهش یافت. تیمارهای نانوکلات نیتروژن گوگرددار بالاترین مقادیر کارایی کاربرد و کارایی زراعی نیتروژن را داشتند. مقایسه میانگین ها نشان داد بیشترین نیترات غده 65/227 میلی گرم بر کیلوگرم وزن تر مربوط به سطح 138 کیلو گرم نیتروژن کود اوره معمولی بود. میانگین آبشویی نیترات از تیمارهای نانوکلات، نانوکلات گوگرددار، اوره با پوشش گوگردی و اوره معمولی به ترتیب 308، 280، 432 و 479 میلی گرم بر لیتر بود. این میزان ها موید جذب بالای نیتروژن در تیمارهای نانوکلات و آبشویی بالا در تیمار اوره معمولی است. همچنین نتایج نشان داد دو صفت کارایی زراعی و کارایی فیزیولوژیکی زراعی دارای تاثیر یکسان در افزایش عملکرد نمی باشند. ضمن آن که نقش کودهای مختلف با وجود همسانی نیتروژن، در افزایش عملکرد یکسان نبوده و کودهای جدید موجب افزایش پاسخ گیاه به کاربرد نیتروژن می شود.
در این تحقیق مشخص شد با کاربرد کودهای نانویی و پوشش دار بدون آنکه کاربرد نیتروژن نسبت به نیتروژن کاربردی در تیمار اوه افزایش یابد، کارایی نیتروژن در سیب زمینی افزایش محسوسی یافت. از این رو به موازات فناوری های جدید، اثر هم افزایی بر پاسخ گیاه به کاربرد نیتروژن دارد.ازآنجایی که این آژمایش در شرایط گلخانه بوده است، پیشنهاد می شود این پژوهش در شرایط صحرایی و برای دیگر گیاهان اجرا و مورد ارزیابی قرار گیرد.