برآورد فرسایش و رسوب در حوزه آبخیز زیارت، گرگان با استفاده از سزیم 137

بوم سازگان جنگل های هیرکانی به عنوان یکی از ذخیره گاه های جانوری و گیاهی در دهه های اخیر مورد تغییر کاربری غیراصولی و درنتیجه تخریب شدید واقع شده است. استفاده از رادیونوکلوئید ریزشی، به خصوص عنصر سزیم137 یکی از روش های قابل اعتماد در تعیین فرسایش خاک است. هدف از این پژوهش، برآورد نرخ فرسایش خاک در ارتفاعات جنگل های هیرکانی با استفاده از عنصر رادیواکتیو سزیم 137 در حوزه آبخیز زیارت است. به این منظور ابتدا میزان موجودی عنصر سزیم137 در سه کاربری جنگل، مرتع و کشاورزی محاسبه شد. سپس با استفاده از مدل توازن جرمی II برای مناطق کشاورزی و مدل انتقال و پخش برای مناطق غیر کشاورزی میزان فرسایش و رسوب هرکدام از کاربری ها مشخص شد. هم چنین با استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس (ANOVA) تاثیر کاربری اراضی بر نرخ فرسایش و رسوب و ذخیره کربن آلی بررسی شد. بر اساس نتایج به دست آمده، میانگین موجودی سزیم 137 در کاربری های جنگل، مرتع و کشاورزی به ترتیب 575، 286 و 258 بکرل بر مترمربع است. اراضی کشاورزی با میزان 8/39 و اراضی جنگلی با 2/5 تن در هکتار در سال، به ترتیب بالاترین و پایین ترین میزان نرخ فرسایش را به خود اختصاص دادند. همچنین، همبستگی مثبت بین نرخ فرسایش و رسوب و ذخیره کربن آلی وجود دارد. نتایج این تحقیق می تواند در راستای مدیریت پایدار حوزه آبخیز زیارت مورداستفاده قرار گیرد.