بررسی و نقد مقاله «مفهوم مهدی در تشیع دوازده امامی» از دائره المعارف ایرانیکا

آموزه مهدویت یکی از دغدغه مندی هایی است که حساسیت مستشرقان را عموما و شیعه پژوهان غربی را به طور خاص برانگیخته است.
شمار درخوری از متفکران این حوزه، با تکیه بر روش مطالعات تاریخی، به بازخوانی آموزه مهدویت و گرته انگاری اش از سنت های دینی پیشین اصرار ورزیده اند. شاید بتوان «مفهوم مهدی در تشیع دوازده امامی» از دایره المعارف ایرانیکا، اثر امیر معزی را یکی از شاخص ترین آثار، به این روش دانست.
او می کوشد شواهدی به دست دهد که آموزه مهدویت، محصول تطوری تاریخی و نتیجه زبردستی عالمان شیعی در مسیر بازتولید هویت تشیع، در سایه اقتباس از فرهنگ ها و ادیان دیرپای پیشین باریشه هایی عموما ایرانی بوده است.
البته چنین رویکردی با انتقاداتی جدی از سوی ارباب اندیشه تفکر شیعی مواجه شده است. ایشان افزون بر سویه داری چنین تحقیقاتی، آنها را فاقد شواهد تاریخی متقن میداند و در پاره ای از موارد معتقد است تحقیقاتی از این دست، از یکی پنداری الگوی تحول مسیحی و اسلامی رنج میبرند و طراحان ایده مذکور، به تطبیقی ناکافی بین آنچه در فرهنگ غربی-مسیحی گذشته است، با فرهنگ شیعی-شرقی دست زدهاند.
مقاله پیشرو تلاشی است در جهت ارائه گزارشی روادارانه از «مفهوم مهدی در تشیع دوازده امامی» و بررسی آن بر اساس الگوهای تحلیل محتوا، روش شناسی مطالعات تاریخی و رویه های پیش گفته.