ارزیابی تنوع ژنتیکی جمعیت های بادرنجبویه (Melissa officinalis L.) از نظر صفات زراعی، بازده اسانس و غلظت سیترال

بادرنجبویه به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند در درمان و تسکین بیماری ها کاربرد فراوانی داشته و شناخت کافی از تنوع ژنتیکی و طبقه بندی آن به منظور انتخاب ژنوتیپ های مناسب برای اهداف به نژادی، ضروری به نظر می رسد. از این رو، این تحقیق به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات در 11 جمعیت بادرنجبویه شامل نه جمعیت ایرانی و دو جمعیت خارجی با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار طی سا ل های 1390 و 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تبریز انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس، بیانگر وجود تنوع ژنتیکی معنی دار از نظر اغلب صفات مورد مطالعه بود. بررسی پارامترهای ژنتیکی نشان داد که صفات درصد و عملکرد اسانس، تعداد ساقه در بوته و وزن تر ساقه و غلظت سیترال در بوته بالاترین مقادیر مربوط به پیشرفت ژنتیکی، ضرایب تنوع ژنتیکی و فنوتیپی را داشتند و بیشترین میزان وراثت پذیری عمومی به وزن تر ساقه در بوته (71/0=2h)، درصد اسانس (65/0=2h) و تعداد ساقه در بوته (58/0=2h) مشاهده شد. جمعیت اردبیل از نظر غلظت سیترال، درصد و عملکرد اسانس در زمره جمعیت های برتر قرار داشت. تجزیه همبستگی نشانگر رابطه مثبت و معنی دار عملکرد اسانس با شاخص کلروفیل، طول و عرض برگ و درصد اسانس و همچنین همبستگی منفی و معنی دار با تعداد گره بود. در تجزیه به عامل ها بر مبنای مقادیر ویژه بزرگ تر از یک به روش تجزیه به مولفه های اصلی، پنج عامل تعیین شد که در مجموع 40/87 درصد از تغییرات کل را تبیین کردند. تجزیه خوشه ایجمعیت های مورد مطالعه را در سه گروه قرار داد. با توجه به تنوع مشاهده شده در این پژوهش، امکان انتخاب جمعیت های مطلوب و استفاده از آنها در برنامه های به نژادی مرتبط با بهبود صفات زراعی و اسانس وجود دارد.