دلایل اصالت وحی قرآنی از منظر قرآن: بازاندیشی در تفسیر قطعات تحدی

در چند موضع از قرآن، به مخالفان پیامبر6 پیشنهاد شده است، اگر در ادعای افترا بودن قرآن صادقند، سخنانی همانند قرآن بیاورند. این قطعات قرآنی به «آیات تحدی » موسومند. در کلام اسلامی و به تبع آن در تفاسیر، این دعوت که برای نشان دادن عجز بشر از چنین کاری است، حاکی از «اعجاز قرآن » تلقی می شود. مفسران و متکلمان مسلمان برای تبیین اعجاز قرآن، تحدی را به نظریه کلامی معجزه پیوند می زنند. در این مقاله سعی کرده ایم نشان دهیم دلالت قطعات تحدی که حاوی احتجاجی بر اصالت وحی قرآنی اند، مستقل از دلالت «آیات الهی » است که طبق کاربرد قرآنی این اصطلاح، دلایلی خداشناختی و معادشناختی اند. قطعات تحدی انگاره «افترا بودن قرآن » را از طریق نفی امکان افترا بودن چنین متنی رد می کنند و بر این امر با احتجاج به کیفیات محتوایی قرآن دلیل می آورند. چهار مورد از این قطعات حاوی قالب امری «فاتوا بحدیث/ بعشر سور/ بسوره مثله/من مثله » است که بیشترین توجه مفسران را به خود جلب کرده است و نام «تحدی » نیز به همین اعتبار به این قطعات داده شده است.
بنا به ماهیت گفتاری قرآن، همه مقدمات و مفروضات این احتجاج در الفاظ همه این قطعات مذکور نیست؛ بخشی از آن ها که در بافت های مشابه دیگر مورد اشاره قرار گرفته و برای مخاطبان زمان نزول آشنا و شناخته شده بوده، در پاره ای از این قطعات مقدر گرفته شده و در برخی دیگر تصریح شده است. برای فهم درست معنای قطعات تحدی، باید بخش های دیگر احتجاج را در بافت های قرآنی مشابه یافت و این پازل را تکمیل کرد. در تلاش مفسران برای بازسازی احتجاج مندرج در این قطعات، عنصر مهم بافت مفقود است و در عوض، از پیش فرض های کلامی برای پر کردن خلاهای بحث استفاده شده است.