کارایی بیمارستان های ایران: یک مرور نظام مند و متا آنالیز دو دهه پژوهش

با توجه به محدودیت منابع بخش سلامت، ضرورت توجه به افزایش کارایی سازمان های بهداشتی و درمانی الزامی است. این پژوهش با هدف ارزشیابی کارایی بیمارستان های کشور انجام شده است.
در این پژوهش مروری منظم، کلیه مقالات مرتبط با محاسبه کارایی بیمارستان های ایران منتشر شده در دو دهه اخیر(1395-1376) مورد بررسی قرار گرفت. هفت پایگاه اطلاعاتی و دو موتور جستجوگر با استفاده از کلیدواژه های مناسب جستجو شد. لیست رفرنس های مقالات به دست آمده نیز بررسی شدند تا مقالاتی که به دست نیامدند، شناسایی شوند. تعداد 1563 مقاله یافت شد که با استفاده از یک چک لیست ارزشیابی کیفیت شدند. در نهایت، تعداد 91 مقاله شرایط ورود به این مطالعه را داشته و تحلیل شدند.
به ترتیب سه روش تحلیل پوششی داده ها، پابن لاسو و تحلیل مرزی تصادفی بیشتر در ارزشیابی کارایی بیمارستان ها استفاده شدند. میانگین کارایی بیمارستان های کشور بین 0/584 و 0/998 متغیر بوده است. بیشتر بیمارستان های غیردانشگاهی نظیر بیمارستان های درمانی دولتی و خیریه، خصوصی و بیمارستان های مناطق محروم کارایی مطلوب نداشتند. تعداد تخت و نیروی انسانی مهم ترین متغیرهای ورودی و تعداد پذیرش بیماران سرپایی و بستری و تعداد اعمال جراحی مهم ترین متغیرهای خروجی مورد استفاده در تحلیل پوششی داده ها بودند. روش پارامتریک تحلیل مرزی تصادفی از مزیت بیشتری نسبت به روش ناپارامتریک تحلیل پوشش داده ها برای سنجش کارایی بیمارستان ها برخوردار است.
با توجه به کارایی پایین بیشتر بیمارستان های کشور، سیاستگذاران بهداشت و درمان کشور باید ضمن شناسایی دلایل پایین بودن کارایی، راهکارهایی برای تخصیص صحیح منابع و ارتقای کارایی فنی بیمارستان ها اتخاذ کنند.