نقد ادعای وام گیری باور رجعت در میان شیعه امامیه از زرتشتیان ایرانی

یکی از باورهای مشترک میان شیعه امامیه و ایرانیان زرتشتی، آموزه رجعت و حیات دوباره برخی از انسان ها قبل از رستاخیز ‏عام است. این امر سبب شده برخی از مستشرقین که در 150 سال اخیر به دنبال تبارشناسی ادیان شرق بوده اند، ادعای ‏تاثیرپذیری باور رجعت در میان شیعیان را از آموزه های ایران باستان مطرح نمایند.‏ این مقاله پس از بیان احتمالات متصور در تاثیرپذیری باورهای شیعه -به ویژه باور رجعت- و بیان اینکه ‏اشتراک برخی از باورها در میان ادیان الهی (درصورتی که دین زرتشت را آیینی آسمانی قلمداد نماییم) طبیعی است، سعی بر آن دارد تا با ‏نگاهی تاریخی–کلامی این ادعا را نقد نموده و اصالت و وحیانی بودن باور رجعت در میان شیعیان را با دلایل ذیل اثبات ‏نماید؛ اولا: با وجود تفاوت های اساسی میان این دو باور، که بعضا بازگشت به تمایز ماهوی آنها دارد، نمی توان ادعای اشتراک ‏و یکسان بودن آنها را مطرح کرد. ثانیا: شواهد و قرائن تاریخی فراوانی حاکی از این است که این باور در میان ‏مسلمانان عرب، سال ها قبل از ارتباط با ایرانیان وجود داشته است. ثالثا: تشیع، منحصر در ایران نبوده و این عقیده و سایر ‏باورهای شیعی در میان شیعیان سایر بلاد نیز رونق داشته است؛ از سویی دیگر تا قرن دهم هجری در ایران غلبه با سنی ها ‏بوده و غالب ایرانیان از مخالفان شدید تشیع و آموزه های آن بوده اند. رابعا: وجود تعصبات قومیتی در میان اعراب به ویژه ‏نسبت به ایرانیان عجم و باورهایشان، مانع مهمی در تاثیرپذیری باورهای شیعی -که دارای نهاد عربی بوده- به حساب ‏می آید. خامسا: از آنجا که زرتشتیان ایرانی فاقد منابع معتبر هستند، بسیار دشوار است تا بتوان آموزه ای را به ‏ایشان نسبت داد و سپس ادعای تاثیرپذیری مکاتب متاخر را از ایشان کرد؛ بلکه با استناد به مدارک و شواهد معتبر تاریخی می توان ‏بسیاری از شباهت های اعتقادی موجود در میان آموزه های این دو مکتب را ناشی از تاثیرپذیری متون ایرانی از آموزه های اسلامی‏‏–شیعی دانست و چه بسا باور رجعت نیز از چنین سرنوشتی برخوردار شده باشد.‏