تحلیل نقش سیاست های پولی بانک مرکزی در اقتصاد ملی

کشورهای مختلف از دو ابزار سیاست مالی که در اختیار دولت است و سیاست های پولی که در اختیار بانک مرکزی است برای تنظیم اقتصاد و به تعادل رساندن آن استفاده می کنند. طراح سیاست های پولی در هر کشور بانک مرکزی است، البته عملکرد موفق آن مربوط به اجرای هماهنگ با سیاست های مالی دولت است. سیاست های پولی با فرض وجود استقلال کافی بانک مرکزی، در دنیای امروز نقش بسیار موثری را در بهبود اقتصاد ملی و در نیل به توسعه اقتصادی بازی می کنند. این می تواند یک دلیل این موضوع باشد که معتقدان به سیاست های پولی (پولیون) جزو مطرح ترین ها در میان علمای اقتصاد به حساب می آیند. سیاست های پولی از سوی دیگر به علت وقفه های درونی کوتاه مدت مورد توجه خاص سیاست گذاران نیز هست. تصویب سیاست های پولی نیاز به بوروکراسی چندانی ندارد و در نتیجه مورد اقبال و نظر سیاست گذاران اقتصادی است، اما در عین تاثیر آن بر متغیرهای اقتصادی گاهی غیرقابل انتظار و ناخواسته است. برای اعمال یک سیاست پولی موفقیت آمیز، لازم است مقامات پولی ارزیابی صحیحی از زمان و میزان تاثیر این سیاست بر متغیرهای اقتصادی داشته باشند. آشفتگی نظام پولی و ارزی در یک دهه گذشته معضل بزرگی برای اقتصاد ایران شده است. نقدینگی بالا و نامتناسب بودن آن با نیازهای تولیدی و پولی کشور و همچنین تغییر ترکیب آن؛ تورم و عدم کنترل بازار ارز موجب کاهش کارایی بانک مرکزی شده است و می طلبد موضوع استقلال بانک مرکزی به شکل جدی مورد توجه قرار گیرد. از این رو در این مقاله، متغیرهای تولیدناخالص داخلی، تورم، نقدینگی، قیمت نفت و مخارج دولت در یک مدل اقتصادی با به کارگیری روش VECM و داده های فصلی برای دوره 1380:1 تا 1390:4 مورد استفاده قرار گرفته است. هدف بررسی فوق اثربخشی سیاست های پولی (با در نظر گرفتن شرایط اقتصاد نفتی) بر تولید ناخالص داخلی ایران و تحلیل سیاست های بانک مرکزی در دهه اخیر بخصوص دوره 1390-1384 می باشد. در این مقاله روند تولید ناخالص داخلی به عنوان نمایانگر اقتصاد ملی در نظر گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که سیاست پولی با وجود ایجاد نوسانات مختلف، در مقایسه با سیاست مالی تاثیر معنی داری بر تولید ملی نداشته است.