بررسی وضعیت نیتروژن در ژنوتیپ های گندم دیم (Triticum aestivum L.) با استفاده از نیتروژن-15

به منظور بررسی اثر کاربرد زمان و میزان مصرف نیتروژن بر وضعیت تنش نیتروژنی و تولید ژنوتیپ های گندم دیم، پژوهشی در قالب کرتهای دو بار خرد شده با استفاده از نیتروژن-15 در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم به اجرا درآمد. زمان مصرف نیتروژن در کرت اصلی (کل در پاییز و در پاییز و در بهار)، مقادیر نیتروژن در کرت فرعی (0، 30، 60 و 90 کیلوگرم در هکتار) و ژنوتیپ ها در کرت فرعی فرعی (آذر 2، رصد، اوحدی و ژنوتیپ های شماره 1 الی 4) در 3 تکرار طی سال زراعی 90-1389 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد، بین زمان مصرف نیتروژن از لحاظ عملکرد و پارامترهای جذب نیتروژن تفاوت معنی داری مشاهده نشد، اما مصرف نیتروژن توانست به طور متوسط ماده خشک گیاهی (2052 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (1053 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (3403 کیلوگرم در هکتار)، برداشت نیتروژن کل (21/8 درصد)، برداشت نیتروژن کود (10/3 درصد)، اتم درصد اضافی نیتروژن-15 در گیاه (1/75 اتم درصد)، نیتروژن جذب شده از کود نشاندار (21/9 درصد)، شاخص تنش نیتروژن (0/3) و پروتئین دانه (1/3 واحد) را به طور معنی داری افزایش دهد. شاخص تنش نیتروژن (NSI) مناسب ترین شاخص برای تعیین وضعیت نیتروژن گیاه شناسایی شد. همچنین نیتروژن برداشت شده از کود نشاندار (%Ndff) نیز از شاخص های مطلوب در این خصوص بود. برای رفع تنش نیتروژنی و تولید بهینه ژنوتیپ های گندم دیم، کاربرد تیمار N60 مناسب ترین میزان نیتروژن و در بین ژنوتیپ ها رقم آذر 2 مطلوب ترین و Genotype1 و Genotype2 نامناسب ترین بود. در مجموع استنباط می شود، با استفاده از شاخص NSI و نیتروژن برداشت شده از کود نشاندار می توان وضعیت نیتروژن در ژنوتیپ های گندم دیم و زمان و میزان مصرف کودهای نیتروژنی را تعیین نمود.