پهنه بندی ریسک بیابان زایی ناشی از تخریب منابع آب با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره (مطالعه موردی: کاشان)

در مطالعه حاضر به منظور بررسی وضعیت تخریب منابع آب دشت کاشان ابتدا هشت شاخص افت آب زیرزمینی، نسبت توسعه چاه به قنات، شوری آب، راندمان آبیاری، میزان ساعت پمپاژ، کمبود منابع آب مورد استفاده دام و انسان و میزان بیلان منفی آب با توجه به تحقیقات صورت گرفته در این زمینه در ایران و جهان و مدل های ارزیابی موجود تعیین شدند و با استفاده از مدل مدالوس، نقشه وضعیت بیابان زایی منطقه با استفاده از هشت شاخص اولیه تهیه شد. در مرحله بعد با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره شاخص ها وزندهی شدند و شاخص هایی که در مدل تاپسیس وزن بیشتر از 5/0 داشتند به عنوان موثرترین شاخص های تعیین شدند و نقشه وضعیت بیابان زایی منطقه با استفاده از موثرترین شاخص ها نیز تهیه شد و نقشه های نهایی به دست آمده از دو روش با هم مقایسه شد. نتایج پژوهش نشان داد که از میان شاخص های رتبه بندی شده شاخص های افت آب زیرزمینی، شوری آب، میزان ساعت پمپاژ و میزان بیلان منفی بیشترین تاثیر را در تخریب منابع آب منطقه مورد مطالعه دارند. همچنین مقایسه نقشه های بیابان زایی معیار آب با دو روش متفاوت نشان داد که در نقشه تهیه شده از هشت شاخص اولیه، 78/87 درصد از کل منطقه در وضعیت بحرانی (ج) و 30/8 درصد در وضعیت بحرانی (ب) قرار دارد و بقیه منطقه در سایر وضعیت ها قرار دارد. همچنین براساس نقشه تهیه شده با استفاده از موثرترین شاخص ها، 15/99 درصد از کل منطقه در وضعیت بحرانی (ج) و 849/0 در وضعیت بحرانی (ب) قرار دارد. نتایج نشان می دهد که جهت بررسی بیابان زایی بهتر است ابتدا شاخص ها توسط روش های تصمیم گیری وزندهی و اولویت بندی شوند این کار باعث می شود شاخص هایی که در منطقه تاثیر زیادی در پدیده بیابان زایی نداشته مشخص شوند و مانع از تاثیر آنها در کلاس های بیابان زایی و کاهش امتیازات شود.