ابعاد سیاسی فرهنگ در ایران داستان انسان شناسی با طعم تاریخ و قدرت

به عنوان یک تحصیل کرده در دانشگاه های ایران همیشه نوع نگاه، بینش، روش شناسی و مسئله مندی کارهای ایرانیانی که رساله شان را در دانشگاه های شناخته شده خارج از کشور نوشته اند، برایم جذاب است. مقایسه دستاوردهای علمی در فضاهای متفاوت و زمینه های نظری و علمی متفاوت دستاوردهای چشم گیری به همراه دارد. در این میان بسیارند تحصیلکردگانی که به جهت تجربه زیسته در ایران و سابقه، دغدغه مندی و علائقشان موضوع کار خود را ایران یا تاریخ ایران انتخاب کرده اند. این باور بی بنیانی نیست که ایرانی شاید بهتر بتواند با فرهنگ و ریشه های اندیشه ای کشورش ارتباط بگیرد و با تاریخ و فهم آن سرذوق بیاید. واقع اینجاست که ذوق قلم یک نگارنده درباره ایران به دوری و نزدیکی اش از آن بسیار وابسته است. چه بسیار محققانی که در داخل ایران پژوهش می کنند، اما حتی اندکی نمی توانند دریچه ای به فهم مسئله ایرانی بگشایند و از سویی، دیگرانی که با تفکر و نگاه در اسناد، فرهنگ و مردمان این سرزمین، اما از دور تلاش برای نورافکندن به بخش های مختلفی از آن را کرده اند و بدایع موثری را دراین زمینه به طبع رسانده اند. عده ای نیز در میانه این دو می زیند. نگاهشان به سرزمین از راه دور نیست؛ اما تجارب نظری و دانشگاهی غرب را هم ضمیمه کارشان می کنند. مولف کتابی که درباره آن می نویسم به دلیل سابقه اش در تدریس و تحقیق سالیان در ایران در دسته سوم می گنجد.
تیرماه امسال بود که شنیدم کتابی از آقای دکتر نعمت الله فاضلی به زبان فارسی ترجمه شده که ماحصل تلاش های ایشان در رساله دکتری وی در دانشگاه سواس (مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی) لندن بوده است. کتاب ابعاد سیاسی فرهنگ در ایران ترجمه کتابی با عنوان Politics of Culture in Iran در سال 2006 بوده که در لندن منتشرشده و توسط آقای وحید شوکتی آمقانی در انتشارات سبزان ترجمه و چاپ شده است.
مطالعه این کتاب به چند دلیل جذاب می توانست باشد. اول اینکه رساله دکتری آقای فاضلی بوده و به همان دلایلی که بالاتر گفته شد، خواندن تجارب علمی با استانداردهایی متفاوت از آنچه همیشه تجربه می شود جذاب است. طبیعی است که به همین جهت انتظار روش مندی بیشتر و اتکا نظری بیشتر از انواع دیگر کتاب ها از یک رساله می رود. نویسنده این کتاب نیز در فصل اول کتاب تلاش کرده است که آنچه یک رساله در بحث متدولوژی و نظری نیاز دارد از نظر گذرانده و تا حدامکان به جهت انباشت علم، برخی کارهای قبل را مرور کند.