ارزیابی تجزیه علیت بر روی عملکرد و اجزای عملکرد در برنج (Oryza sativa L.) تحت شرایط نرمال و تنش خشکی

به منظور تعیین ارتباط صفات مختلف با عملکرد دانه در لاین های نوترکیب برنج (F8)، آزمایشی با 150 لاین حاصل از تلاقی ارقام سپیدرود (رقم حساس به خشکی به عنوان والد نر) و غریب (رقم مقاوم به خشکی به عنوان والد ماده) به همراه شش رقم به عنوان ارقام شاهد در قالب طرح آگمنت با استفاده از طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار (برای ارقام شاهد) در دو محیط نرمال و تنش خشکی در سال زراعی 93- 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. نتایج تجزیه واریانس، تفاوت معنی داری را بین لاین ها از نظر کلیه ی صفات مورد مطالعه در دو شرایط محیطی نشان داد. رگرسیون گام به گام برای عملکرد دانه به عنوان متغیر وابسته و سایر صفات به عنوان متغیر مستقل نشان داد که در شرایط بدون تنش صفات دمای کانوپی، تعداد خوشه در بوته، طول برگ پرچم، میزان کلروفیل b، تعداد دانه پر در خوشه، شاخص کلروفیل، تعداد روز تا گلدهی، میزان پرولین و طول خوشه با ضریب تبیین 60 درصد و در شرایط تنش میزان پرولین، دمای کانوپی و تعداد دانه پر در خوشه با ضریب تبیین 57 درصد سهم موثرتری در توجیه عملکرد دانه داشتند. در تجزیه علیت عملکرد دانه، بیشترین آثار مستقیم مثبت مربوط به طول برگ پرچم، تعداد خوشه در بوته و تعداد دانه پر در خوشه تحت شرایط بدون تنش و تعداد دانه پر در خوشه و میزان پرولین تحت شرایط تنش بود که نشان دهنده اهمیت این صفات در عملکرد دانه می باشد.