از محله سنتی تا محله معاصر؛ کندوکاوی در راهکارهای احیاء هویت محلی در شهر امروز

تاکنون دیدگاه های متنوعی در رابطه با نقش محله مطرح شده اند. اگرچه با توجه به ویژگی های زندگی امروز، وابستگی افراد به قلمرو سکونتی آن ها و خدمات آن کاهش یافته، لیکن نیاز به ارتباط چهره به چهره هنوز زوال نیافته و اهمیت طراحی محله و توانایی آن برای ارتقاء تعامل اجتماعی و تعلق خاطر به محیط زندگی همچنان در نظریات توسعه پایدار مورد توجه است. یکی از موثرترین روش های مطالعه ویژگی های محله از طریق مطالعه سابقه تاریخی آن در محله های سنتی امکان پذیر است. در این راستا، این نوشتار احیاء هویت محلی را در شهر امروز در مقابل احیاء کالبدی محله های سنتی طرح می نماید. احیاء هویت محلی، احیاء حس مکان و اجتماع محلی است و می تواند با زندگی شهری امروز انطباق یابد. براساس تحلیل ها، در فرایند ادراکی از هویت، دو مرحله «بازشناسی» و «تشخص» اهمیت دارد. مولفه های مربوط به تحلیل حوزه بازشناسی هویت محلی در محله سنتی در این نوشتار در چهار محور با عناوین مرزبندی اجتماعی- فرهنگی محله، نظام سلسله مراتبی فضایی و فعالیتی، رعایت مقیاس، انسجام و هماهنگی در بافت و سیمای کالبدی، مرکز محله و خدمات محلی دسته بندی شدند. از سوی دیگر، مولفه های مربوط به تحلیل حوزه تشخص، ذیل عنوان شاخصه های معنایی مورد تحلیل قرار گرفتند. با الهام از ویژگی های محله سنتی و توجه به شرایط خاص و نیازمندی های حوزه های مسکونی معاصر، اصلی ترین فرصت ها و راهکارهای احیاء هویت محله ها و تقویت پایداری آن ها براساس جداول تحلیلی سوات، به صورت سیزده راهکار در پنج دسته بندی اصلی به صورت انطباق و اتصال مناسب با شهر، خودکفایی نسبی، ساماندهی کالبدی، مردم یکردن و تقویت حس تعلق انسانی ارائه شده است. در فرایند تبیین راهکارها به موضوع انعطاف پذیری و ماهیت دو بعدی محله های معاصر از نظر دارا بودن برخی ویژگی های شهری در عین داشتن ابعاد محلی توجه شده است که آن ها را از طرفی با روح کلی محله های سنتی پیوند می دهد و از طرف دیگر با شرایط زندگی امروز متناسب می سازد.