ارزیابی اثر سایکوسل و سالیسیلیک اسید بر برخی خصوصیات فیزیولوژیک و اسانس گیاه دارویی بادرشبویه (Dracocephalum moldavica L.) تحت شرایط تنش خشکی و نرمال

خشکی یکی از مهمترین تنش های محیطی است که مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمی گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد و اثرات عمده ای بر تولید کشاورزی می گذارد. کاربرد ترکیبات محرک رشد (سالیسیلیک اسید) و بازدارنده رشد (سایکوسل) در دامنه ای از فرایندهای مختلف رشدی و در افزایش تحمل به خشکی در گیاهان اثر گذارند. به منظور بررسی اثر تنظیم کننده های رشدی، سایکوسل و سالیسیلیک اسید بر تغییرات فیزیولوژیک و تغییرات اسانس گیاه بادرشبو در شرایط تنش خشکی، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام گرفت
مواد و آزمایش به صورت اسپیلیت پلات با دو عامل دو عامل آبیاری (آبیاری نرمال و تنش کم آبی) و تنظیم کننده-های رشدی (شاهد، سایکوسل 600، سایکوسل 1200، اسید سالیسیلیک 800 و اسید سالیسیلیک 1600 میکرو مولار) با چهار تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. تنش خشکی به صورت پیوسته با قطع کامل آب در بازه زمانی قبل از گلدهی تا انتهای آزمایش اعمال گردید. اعمال سطوح مختلف اسید سالیسیلیک (800 و 1600 میکرو مولار)، سایکوسل (600 و 1200 میکرو مولار) و شاهد (بدون محلول پاشی) به صورت یک بار محلول پاشی دو روز قبل از اعمال تنش خشکی انجام شد.
اثر متقابل رژیم رطوبتی در تنظیم کننده رشد در سال برای صفات تعرق، هدایت روزنه ای، فتوسنتز، هدایت مزوفیلی و کارآیی مصرف آب فتوسنتزی معنی دار بود اما برای صفات محتوای نسبی آب، درصد اسانس، عملکرد اسانس و غلظت CO2 زیر روزنه ای معنی دار نبود. مقایسه میانگین اثر متقابل تنظیم کننده رشد در رطوبت برای صفت عملکرد اسانس نشان داد که در شرایط تنش رطوبتی اختلافی بین سطوح شاهده نمی شود ولی در شرایط نرمال اختلاف وجود دارد، بطوری که سالیسیلیک (1600 میکرو مولار) بیشترین مقدار عملکرد اسانس را دارا بود. همبستگی منفی و معنی دار بین درصد اسانس با سرعت تعرق، هدایت روزنه ای و سرعت فتوسنتز و رابطه مثبت و معنی دار با صفت کارایی مصرف آب فتوسنتزی وجود دارد.
نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش صفات فیزیولوژیک شامل، محتوای کلروفیل، سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای و سرعت تعرق می شود. همچنین با اعمال تنش خشکی وضعیت آب در گیاه دچار تغییرات معنی-داری می گردد و محتوای نسبی آب برگ کاهش پیدا می کند. تنش خشکی موجب کاهش درصد و عملکرد اسانس شد بطور ی که حتی استفاده از تنظیم کننده های رشدی که در این آزمایش مورد استفاده قرار گرفتند نتوانست این کاهش را جبران کنند. پس می توان نتیجه گرفت که در شرایط تنش خشکی به علت کاهش کلروفیل و سبزینگی گیاه و همچنین کاهش سطح برگ میزان اسانس گیاه بادرشبویه کاهش پیدا می کند.