تعیین و اولویت بندی شاخص های دستیابی به پوشش همگانی سلامت در ایران: یک مطالعه کیفی

پوشش همگانی سلامت گامی مهم در راستای دستیابی و بهره مندی همگانی از خدمات سلامت می باشد. برای سنجش پوشش همگانی سلامت، نیاز به شاخص های مناسب می باشد. این مطالعه به منظور انتخاب شاخص های اولویت دار جهت استفاده برای سنجش پوشش همگانی سلامت انجام گرفته است.
این مطالعه یک مطالعه کیفی می باشد. جمعیت پژوهش، کارشناسان خبره کشور بودند و نمونه گیری به صورت هدفمند انجام گرفت. مطالعه در سه مرحله انجام گرفت. در مرحله اول با بررسی متون مربوط به شاخص های بین المللی و داخلی و استفاده از نظر خبرگان، 393 شاخص که مرتبط با پوشش همگانی سلامت بود، انتخاب گردید و موارد تکراری حذف گردید. در مرحله دوم با استفاده از منابع معتبر مثل سازمان بهداشت جهانی، اهداف توسعه پایدار(Sustainable Development Goals) و هزاره (Millennium Development Goals) سازمان ملل و 100 شاخص اصلی سلامت ((100 - Core Health Indciatros و نیز استفاده از نظر کارشناسان خبره 40 شاخص جهت نظرسنجی نهایی انتخاب گردید و در مرحله سوم با استفاده از نظرات 47 نفر از کارشناسان خبره رتبه بندی جهت این 40 شاخص انجام گرفت.
بر اساس یافته های این مطالعه، مهم ترین شاخص های پوشش همگانی سلامت از دیدگاه صاحب نظران به ترتیب میزان مرگ مادران باردار، میزان پوشش واکسیناسیون کودکان زیر 5 سال، امید به زندگی در بدو تولد، میزان مرگ و میر نوزادان، میزان مرگ کودکان زیر 5 سال، میزان مرگ و میر کودکان زیر یک سال، میزان قند خون بالا در بالغین، میزان دسترسی به آب سالم، میزان مرگ به دلیل سرطان و پوشش بیمه همگانی بود. هم چنین در رتبه بندی به دست آمده طبق کتاب سیمای سلامت ایران در شاخص های جمعیتی، مرگ زنان باردار؛ در شاخص های بیماری ها، میزان پوشش واکسیناسیون؛ در شاخص های پوشش خدمات سلامت دسترسی به آب سالم؛ و در شاخص های نظام سلامت میزان پوشش بیمه همگانی حائز اولویت اول بودند.
به طور کلی، تا تعیین دقیق تر اولویت بندی، باید به ده شاخص اول ( بین 40 شاخص) رتبه بندی و شاخص اول هر یک از حیطه های جمعیت و مرگ ومیر، بیماری ها و عوامل خطر، پوشش خدمات سلامت، و نیروی انسانی و ساختار نظام سلامت برای رسیدن به اهداف پوشش همگانی توجه بیشتری شود.