تحلیل سری های زمانی بارش های فصلی در ایران

امروزه مدیریت منابع آب از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. از این رو، مطالعه بارش، به‏منزله مهم‏ترین منبع تامین آب، در مقیاس زمانی و مکانی بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش در پی تحلیل، ارزیابی، و شناسایی رفتار بارش فصلی است. بدین منظور، داده های بارش 67 ایستگاه سینوپتیک کشور با دوره آماری سی‏ساله (19852014) استخراج شد. سری های زمانی بارش بررسی شد و بهترین مدل بر اساس ملاک اطلاع آکائیک به سری داده های هر ایستگاه برازش داده شد. صحت و کفایت مدل‏های ‏‏برازش‏شده به کمک نمودار مانده های استانداردشده، نمودار تابع خودهمبستگی مانده های مدل، و آزمون لیونگ- باکس ارزیابی شد. مرتبه های اتورگرسیو، میانگین ‏متحرک، و مرتبه های تفاضلی فصلی و بین‏فصلی حاصل از مدل‏های برازش‏‏شده برای بررسی وابستگی بارش‏های فصلی و بین‏فصلی و تحلیل روند سری های زمانی بارش فصلی بررسی شد. نتایج نشان داد برای همه ایستگاه های مورد مطالعه (جز بوشهر، شهرکرد، بیرجند، امیدیه ‏آغاجاری، و رشت) مدل ساریما کفایت مناسبی دارد. نتایج به‏دست‏آمده از بررسی مرتبه های فصلی نیز نشان داد که به‏جز ایستگاه های کاشان، آبعلی، دوشان‏تپه، سمنان، و شاهرود در بقیه ایستگاه ها بارش‏ها‏ از الگوهای فصلی تبعیت می‏کنند. همچنین، در بیشتر ایستگاه های مورد مطالعه (93%) روند کاهشی یا افزایشی معناداری در سری زمانی بارش ‏فصلی مشاهده نشده است.