کتیبه قالی ها به مثابه یک متن

قالی ایران دارای عناصر مختلف تزئینی است که یکی از این عناصر را کتیبه هایی برگرفته از خطوط کوفی، ثلث و نستعلیق شکل می دهد. کتیبه ها به چند نوع مختلف قابل تقسیم هستند. نوعی از آن ها نوشتاری هستند که آیات، اشعار و شناسنامه قالی را در خود درج کرده اند و نوع دیگر تزئینی صرف و عاری از هرگونه نوشتار که با فرم و شکل خود، کتیبه را تداعی می کنند. تبدیل نوشتار به عنصر تزئینی خلاقیتی است که هنرمندان ایرانی به بهترین نحو بدان دست یافتند، همان طور که هندسه خشک و بی روح را با روند گره سازی به هنری زیبا مبدل کردند. کتیبه به عنوان یک عنصر تصویری و نسبت به متنی که در آن واقع شده قابلیت خوانش های گوناگونی را به دست تحلیلگران مختلف دارد. این قالی ها هم از منظر همنشینی با عناصر دیگر و هم از منظر جانشینی قابل تحلیل و خوانش هستند. بنابراین کتیبه نه به عنوان یک نوشتار بلکه به عنوان یک متن در داخل متن بزرگ تر دیگر، یعنی قالی، و همچنین در داخل یک انضمام کلی چون مسجد و منزل که در آن واقع می شود، می تواند خوانش های متفاوت داشته باشد. لازم به ذکر است که این مقاله بر پایه تحقیق کتابخانه ای شکل گرفته است.