طبقه بندی کوزه های لوله دار عصر آهن و پراکندگی مکانی و زمانی آنها

یکی از ظروف سفالین شاخص عصر آهن در ایران کوزه های لوله دار است. این نوع کوزه ها اگرچه از نظر شکل کلی شباهت زیادی به یکدیگر دارند و در یک گروه جای می گیرند، ولی از نظر جزئیات شکل قسمت های مختلف تنوع زیادی در میان آنها دیده می شود، بطوری که می توان آنها را بر مبنای شکل قسمت های مختلف به انواعی طبقه بندی کرد. در این پژوهش تعداد 155 نمونه از کوزه های لوله دار معرفی شده در گزارشهای باستان شناسی مورد مطالعه و طبقه بندی قرار گرفته است. شیوه طبقه بندی بر پایه میزان شباهت میان نمونه های مختلف می باشد و به این ترتیب 11 نوع یا گونه مختلف قابل تشخیص است. بررسی پراکندگی مکانی این گونه ها، نشانگر نظم خاصی است و رابطه مشخصی میان گونه های مختلف و مناطق جغرافیایی مختلف دیده می شود. از طرف دیگر بررسی پراکندگی زمانی این 11 گونه به طور دقیق امکان پذیر نیست و علت آن عدم تاریخ گذاری های دقیق برای اکثر نمونه ها می باشد. با این وجود رابطه چندان مشخصی میان گونه های مختلف این نوع کوزه ها با مراحل مختلف عصر آهن دیده نمی شود و به این ترتیب می توان نتیجه گرفت که تنوع شکل کوزه های لوله دار عصر آهن در ایران عمدتا تابع پراکندگی مکانی آنهاست تا پراکندگی زمانی آنها، بطوری که در نواحی مختلف سبک ها و گونه های متفاوتی از این نوع ظروف متداول بوده است.