مقدمه ای بر روش ها و تجزیه و تحلیل های آماری در مقالات منتشر شده یا دستورالعمل سمپل

دستورالعمل سمپل SAMPL Guidelines در پاسخ به نیاز روزافزون محققین علوم سلامت در استفاده صحیح از روش های آماری به هنگام نگارش مقالات علمی تدوین شده است [1]. در مقدمه ی این دستورالعمل، به این نکته مهم اشاره شده است که دستورالعمل سمپل، تکمیل کننده ی سایر دستورالعمل های نگارش مقالات علمی نظیر کانسورت CONSORT [2] و استروب STROBE [3] بوده و تکرار کننده ی آنها نیست [4].
به گفته ی طراحان، دو اصل اساسی در طراحی این دستورالعمل وجود دارد: نخست اینکه به هنگام نگارش یک مقاله باید روش های آماری مورد استفاده با وضوح کامل و با ذکر جزئیات لازم آنچنان بیان گردد که اگر خواننده ی آگاهی، به داده های مقاله دسترسی داشته باشد، بتواند تمام تجزیه و تحلیل های شرح داده شده را تکرار نماید. اصل اساسی دوم هم که بی ارتباط با اصل اول نیست، بر این اساس بنا شده است که باید تمام جزئیات لازم که محاسبات مقاله بر پایه آن بنا شده است، ذکر گردد. برای نمونه، به هنگام محاسبه ی درصدها باید صورت و مخرج کسر ذکر گردند. این نکته به خصوص هنگام محاسبه شاخص هایی نظیر خطر (Risk) نسبت شانس (Odds ratio) و نسبت مخاطره (Hazard ratio) اهمیت دو چندانی پیدا می نماید [4].
این دستورالعمل از دو قسمت مجزا تشکیل شده است. نخستین قسمت به بیان اصول عمومی برای گزارش روش های آماری (General principles for reporting statistical methods) و قسمت دوم به بیان اصول عمومی برای گزارش نتایج آماری (General principles for reporting statistical results) اختصاص یافته است. در این دو قسمت، طراحان دستورالعمل به ارائه اصولی می پردازند که به گزارش شفاف و بدون ابهام روش ها و نتایج آماری کمک های شایان توجهی می نماید. این اصول در قسمت اول یعنی گزارش روش های آماری در سه بخش: تجزیه و تحلیل های ابتدایی (Preliminary analyses)، تجزیه و تحلیل های اولیه (Primary analyses) و تجزیه و تحلیل های مکمل (Supplementary analyses) ارائه شده اند [4].
همچنین، بخش دوم یعنی اصول عمومی برای گزارش نتایج آماری شامل: گزارش اعداد وآمارهای توصیفی (Reporting numbers and descriptive statistics) گزارش خطر، میزان ها و نسبت ها (Reporting risk، rates and ratios)، گزارش آزمون های فرضیه (Reporting hypothesis test) گزارش تجزیه و تحلیل های ارتباط (Reporting association analyses)، گزارش تجزیه و تحلیل های همبستگی (Reporting correlation analyses)، گزارش تجزیه و تحلیل های رگرسیون (Reporting regression analyses)، گزارش تجزیه و تحلیل های واریانس و کوواریانس (Reporting analyses of variance(ANOVA) or of covariance (ANCOVA))، گزارش تجزیه و تحلیل های بقاء (زمان تا رخ داد) (Reporting Survival (time to event analyses)) و بالاخره گزارش تجزیه و تحلیل های بیزین (Reporting Bayesian analyses) می باشد [4].
مروری بر متون موجود نشان می دهد که برخی مجلات، استفاده از این دستورالعمل را سرلوحه کار خود قرار داده اند [5]. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان نیز از نویسندگان، داوران و خوانندگان فرهیخته خود درخواست می نماید که به منظور گزارش شفاف و بدون ابهام روش ها و نتایج آماری، مطالعه و استفاده از این دستورالعمل را مورد توجه خود قرار دهند.