بررسی تنوع مورفولوژیکی، محتوای فنل و فعالیت آنتی اکسیدانی جمعیت های مختلف گونه های Nepeta nuda و Nepeta crassifolia در رویشگاه های استان های اردبیل و آذربایجان شرقی

جنس نپتا (Nepeta L.) متعلق تیره نعناعیان (Lamiaceae)، حاوی گونه های مختلف یک ساله و چندساله می باشد که در نقاط مختلف آسیا، اروپا و شمال آفریقا یافت می شوند. این تحقیق به منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی، محتوای فنل و خاصیت آنتی اکسیدانی 6 جمعیت متعلق به دو گونه Nepeta nuda و Nepeta crassifolia در تابستان 1394 در دو استان اردبیل و آذربایجان شرقی انجام شد. نمونه برداری در زمان گلدهی صورت گرفت. صفات مورفولوژیکی شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، طول و عرض برگ، تعداد گره، طول گل آذین، طول میانگره و طول شاخه فرعی بود. عصاره متانولی به روش خیساندن، میزان فنل با روش فولین - سیکالتو و میزان فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها با استفاده از ظرفیت مهار رادیکال های DPPH انجام پذیرفت. آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار و مقایسه میانگین داده ها با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. نتایج نشان داد در گونه Nepeta crassifoliaجمعیت 1 (رضی) به لحاظ صفات مورفولوژیکی بر دیگر جمعیت های این گونه برتری داشت. بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی با (96/74 درصد) و فنل کل (88/9 میلی گرم معادل گالیک اسید در هر گرم وزن تر) در بین جمعیت های این گونه به ترتیب مربوط به گل و برگ جمعیت 3 (گردنه حیران) بود. همچنین در مورد گونه Nepeta nuda بیشترین ارتفاع بوته، طول و عرض برگ، تعداد گره مربوط به جمعیت 6 (مشکین شهر) و بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی و میزان فنل کل در برگ و گل این گونه به ترتیب در جمعیت های 5 (هریس) و 4 (مشکین- هریس) مشاهده گردید. به طورکلی در بین دو گونه بیشترین فنل کل و فعالیت آنتی اکسیدانی در جمعیت 3 (گردنه حیران) متعلق به گونه Nepeta crassifolia بود. به نظر می رسد ارتفاع از سطح دریا تاثیر به سزایی در افزایش محتوای فنلی و فعالیت آنتی اکسیدانی جمعیت ها داشت. جمعیت های 1 و 6 از هر دو گونه گیاهی از نظر صفات مورفولوژیک مورد ارزیابی، مطلوب بوده به طوری که دربرنامه های اصلاحی و اهلی کردن، این جمعیت ها می توانند مورد توجه قرارگیرند.