بررسی تطبیقی جایگزینی واج های ملازی وام واژهای عربی در فارسی معیار و گویش رودباری (کرمان) در چارچوب نظریه بهینگی

واژه های بسیاری از زبان عربی وارد زبان فارسی و گویش های گوناگون آن شده اند که دارای دو نویسه «ق» و «غ» هستند. این دو نویسه که در زبان عربی به ترتیب به صورت همخوان های ملازی انسدادی بی واک /q/ و سایشی واک دار /R/ تلفظ می شوند، در زبان فارسی معیار تلفظی یکسان دارند و هر دو به صورت همخوان ملازی انسدادی واک دار /G/ تلفظ می شوند. در واقع دو همخوان /q/ و /R/ی موجود در درون داد وام واژه های عربی با همخوان انسدادی واک دار [G] در زبان فارسی معیار جایگزین می شوند. برخلاف فارسی معیار، در گویش رودباری (کرمان) همخوان /R/ وجود دارد. ازاین رو، این همخوان با همخوان دیگری در برون داد جایگزین نمی شود. از سویی دیگر، در این گویش نه تنها همخوان بی واک /q/ بلکه جفت واک دارش یعنی [G] هم وجود ندارد. بنابراین، این همخوان در آغازه هجا در بافت پیش از واکه های پسین با همخوان [k] و در بافت پیش از واکه های غیرپسین با همخوان کامی [c] جایگزین می شود. ضمن این که این همخوان در انتهای واژه ها با همخوان کامی [c] جایگزین می گردد. این پژوهش توصیفی- تحلیلی در چارچوب نظریه بهینگی (پرینس و اسمولنسکی، 2004 /1993) انجام شده و هدف آن تبیین یک به یک فرایندهای مذکور است. این تببین ها از طریق استدلال پیرامون محدودیت هایی که عامل رخداد این فرایندها هستند و رتبه بندی آنها صورت پذیرفته اند. همچنین، در مورد گویش رودباری به یک رتبه بندی دربرگیرنده نهایی که تبیین کننده جایگزینی همخوان ملازی /q/ با همخوان های [k] یا [c] در هر سه بافت مورد بررسی می باشد دست یافته شده است.