خوانش پسااستعماری نقش روشنفکر در رمان «ذاکره الماء» اثر واسینی اعرج (با تکیه بر دیدگاه ادوارد سعید)

ادوارد سعید، نظریه پرداز مشهور نقد پسااستعماری، در کتاب «نقش روشنفکر» به تعریف، تقسیم بندی و تبیین نقش روشنفکر پرداخته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر دیدگاه ادوارد سعید، به مطالعه نقش، جایگاه و ارتباط روشنفکر با قدرت، زن، جامعه و دین در رمان «ذاکره الماء»، اثر «واسینی اعرج»، رمان نویس معاصر الجزایری می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که روشنفکران در این رمان، در رویارویی با اقدامات قدرت سیاسی و دینی، خط مشی های گوناگونی ازجمله مخالفت یا همسویی با قدرت، مهاجرت، بی تفاوتی یا سکوت در پیش گرفته اند. آن ها، در رابطه با مسئله زن نیز، دیدگاهی جسمی، لیبرال و یا انسانی دارند. افزون بر این، به دلیل حذف دین از زندگی و یا بنیادگرایی دینی، نتوانسته اند چهره ای مثبت در میان افراد جامعه بیابند. همچنین نبود آزادی بیان، رواج جهل، ناآگاهی، شایعه و خرافات، باعث شده تا مردم سخنان روشنفکران و نمایندگی آنان را نپذیرند که این امر، فاصله گرفتن روشنفکر از مردم و جامعه را در رمان «ذاکره الماء» در پی داشته است.