شهروندی فرهنگی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

جامعه ایران دارای گروه های قومی، زبانی، مذهبی، دینی، جنسی و اجتماعی متفاوت است. حال این پرسش طرح می شود که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چه راه حلی برای سامان بخشی به این ساخت فرهنگی و اجتماعی متنوع ارائه داده است؟ مقاله حاضر از نظریه های شهروندی فرهنگی متاخر به عنوان چهارچوب نظری برای تحلیل راه حل قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بهره می برد. این مقاله از روش انطباق مورد با نظریه بهره می برد. مهمترین یافته این تحقیق را می توان چنین بیان کرد: قانون اساسی ج.ا.ا. برای مساله تنوع فرهنگی و اجتماعی راه حل دو لایه ارائه می کند؛ در لایه زیرین سیاست فرهنگی متمرکز حاکم است که خود حاصل غلبه فرهنگ اسلامی، شیعی، ملی (ایرانیت)، فارسی و مردسالارنه بر فرهنگ های دیگر است؛ در لایه روبنایی ترکیبی از سیاست شناسایی گسترده (به ویژه در حوزه قومی و زبانی) و سیاست شناسایی نحیف (به ویژه در حوزه دینی، مذهبی، زنان و گروه های اجتماعی آسیب پذیر) قابل شناسایی است. اگرچه راه حل قانون اساسی جمهورس اسلامی ایران شباهت هایی با شهروندی فرهنگی مدرن دارد، اما خودمختاری کامل را به برخی از شهروندان (ازجمله اقلیت های قومی، مذهبی و جنسی) اعطا نمی کند.