بررسی تحلیلی روش خاورشناسان در تبیین جایگاه سیاسی و دینی امام محمد باقر (ع)

شناخت اسلام و تشیع در مغرب زمین به واسطه آثار اسلام پژوهان آن دیار صورت می پذیرد. نظر به جایگاه و شخصیت امام باقر (ع) و ویژگی های دوران امامت آن حضرت در تاریخ تشیع امامی، به ویژه دو مسئله اساسی درباره امام، یعنی موضع گیری سیاسی ایشان در برابر امویان و همراهی و ناهمراهی با جنبش های ضداموی و همچنین مسئله امامت ایشان، نزد شیعیان بسیار اساسی و زیربنایی است. بدین روی در نوشتار کنونی این دو مسئله از منظر روش شناسی خاورشناسان بررسی خواهد شد. دو روش مهم در میان خاورشناسان جایگاه خاصی دارد: روش تاریخی با هدف ریشه یابی آموزه ها، حوادث و اندیشه ها؛ و روش پدیدارشناسی به منظور شناخت افراد باورمند به آموزه ها و تاریخ هر دین و مذهب. در این مقاله، با روش توصیفی و تحلیلی، این دو مسئله ارزشمند را در آثار افرادی مانند اتان کلبرگ، دوایت دونالدسن، هاینس هالم، هالیستر و ارزینا لالانی بررسی و تحلیل می کنیم. به نظر می رسد این دو روش با وجود تفاوت ماهیتی در نتیجه پژوهش، تفاوت چندانی در خصوص جایگاه سیاسی و مذهبی امام باقر (ع) در میان خاورشناسان نداشته است.