مشکلات افراد ترخیص شده از مراکز ترک اعتیاد و عوامل مرتبط با عود مصرف مواد در میان آن ها

اعتیاد یک بیماری روانی اجتماعی است که باعث وابستگی روانی و فیزیولوژیک فرد مبتلا می شود. یکی از مهم ترین موضوعات در این رابطه، مشکلات بیماران و عود مصرف مواد است. هدف پژوهش حاضر، تعیین مشکلات افراد ترخیص شده از مراکز ترک اعتیاد استان آذربایجان شرقی و عوامل مرتبط با عود مصرف مواد در میان آن ها می باشد.
روش این پژوهش کیفی و کمی (توصیفی) می باشد. جامعه آماری این مطالعه در بخش کیفی پژوهش، افراد معتاد و خانواده آن ها، مدیران و متخصصان مراکز ترک اعتیاد بهزیستی استان آذربایجان شرقی بودند که پس از مصاحبه با 30 نفر از آنان، که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، داده ها به مرحله اشباع رسیده و ساخت پرسشنامه پژوهش میسر گردید. جامعه آماری بخش کمی نیز، افراد ترخیص یافته از مراکز ترک اعتیاد استان آذربایجان شرقی در سال 1394 بودند، که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ایو انتخاب سه مرکز اقامتی میان مدت، نمونه 260 نفری که حداقل یک بار سابقه عود مصرف مواد داشتند، انتخاب شدند. ابزار مطالعه، پرسشنامه پژوهشگر ساخته «پرسشنامه مشکلات افراد ترخیص یافته از مراکز ترک اعتیاد» (The Problems of Discharged People from Addiction Treatment Centers Questionnaire) بود. شاخص روایی محتوا و پایایی ابزار با استفاده از همسانی درونی (آلفای کرونباخ) انجام شد. داده ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس نسخه 21 تحلیل شدند.
به ترتیب اولویت، مشکلات روان شناختی و جسمانی (87/12 = میانگین رتبه)، عدم برخورداری از باورهای کارآمد (49/11)، عدم اعتماد و پذیرش اجتماعی (74/10)، ضعف در تحمل و غلبه بر وسوسه (76/9)، بیکاری و رفاه اجتماعی و اقتصادی پایین (20/9) جزو پنج مشکل اصلی افراد ترخیص یافته می باشند (9/2489 = X2، 01/0 > P). همچنین مشکلات روان شناختی و جسمانی (76/12)، عدم برخورداری از باورهای کارآمد (47/11)، عدم اعتماد و پذیرش اجتماعی (32/10)، ضعف در تحمل و غلبه بر وسوسه (10/10)، بیکاری و رفاه اجتماعی و اقتصادی پایین (50/9)، جزو پنج عامل اصلی مرتبط با عود مصرف مواد می باشند (1/2437 = X2، 01/0 > P).
مشکلات فردی، مشکلات اجتماعی، اقتصادی و مشکلات خانوادگی از مشکلات افراد ترخیص یافته است که نقش مهمی نیز در عود مصرف مواد دارند. بنابراین، برنامه ریزی چند بعدی برای پیشگیری از عود مصرف مواد به مسئولین پیشنهاد می شود.