خودتدبیری- خودفریبی، مکانیسم اصلی در فرایند عود در مصرف کنندگان مواد مخدر

عود در مصرف کنندگان مواد مخدر فرایندی است که در آن عوامل و مکانیسمهای مختلفی تاثیردارند. هدف این مطالعه تبیین عوامل و مکانسم های موثر در فرایند عود مصرف کننده مواد مخدر می باشد. این مطالعه به روش کیفی و با رویکرد تئوری پایه انجام گردید. تعداد 22 مشارکت کننده(17 مددجو مصرف کننده مواد، 3 نفر درمانگر و دو نفر عضو خانواده مددجویان)، که دارای اطلاعات غنی پیرامون موضوع مورد مطالعه بودند به روش مبتنی برهدف، گلوله برفی و در ادامه به روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند. پس از اخذ رضایت کتبی، مشارکت کننده ها، مورد مصاحبه رو در رو، نیمه عمیق و نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. کلیه مصاحبه ها پس از ضبط و دستنویس کردن، به روش آنالیزکیفی در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی براساس روش Strauss و Corbin تجزیه و تحلیل شدند. این مطالعه به استخراج نه مضمون اصلی و یک متغیر مرکزی به نام احساس فقدان بود. در این مطالعه، مکانیسم خودتدبیری- خودفریبی به عنوان یک مکانیسم ذهنی بدنبال احساس فقدان در اثر پرهیز از مواد شروع می گردد و در طی مراحل مختلف تداعی لذت و وسوسه به عنوان یک عامل مهم و تاثیر گذار حضور پررنگی دارد که با برتری خودتدبیری فرد در وضعیت دور از مواد و با برتری خودفریبی فردی بسوی مصرف مواد، پشیمانی و در نهایت لغزش و عود رهنمون می گردد. فرایند عود، یک فرایند پویا و سیستماتیک می باشد که در آن خودتدبیری- خود فریبی به عنوان یک مکانیسم ذهنی به هنگام تداعی لذت و وسوسه مصرف مواد، نقش موثری را برای دوری از مواد و یا مصرف مواد مخدر برعهده دارد