ماهیت و قلمرو قاعده «الزرع للزارع و لو کان غاصبا»

قواعد فقهی برای تبیین و استخراج فروع فقهی و حقوقی کاربرد فراوانی دارد. از جمله آن ها قاعده «الزرع للزارع و لو کان غاصبا می باشد که در انتهای ماده 33 قانون مدنی انعکاس یافته است. برابر قسمت انتهایی ماده 33 قانون مدنی: «… مگر اینکه نماء یا حاصل از اصله یا حبه غیرحاصل شده باشد که در این صورت درخت و محصول، مال صاحب اصله یا حبه خواهد بود، اگر چه بدون رضایت صاحب زمین کاشته شده باشد.» اگر شخصی بذر متعلق به خود یا دیگری را در ملک متعلق به دیگری بکارد، محصول، متعلق به صاحب بذر است، اگر چه زمین را غصب کرده باشد. در این نوشته با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی به بررسی فروعات این قاعده می پردازیم. در نهایت علاوه بر تثبیت این قاعده، در خصوص محصولات به دست آمده از حبه و تعمیم آن به محصولات به دست آمده از اصل درخت، به نظر می رسد نتاج حیوانات و حق زارعانه نسبت به غاصب از مواردی است که از این قاعده تبعیت نکرده و حکم مستقلی دارند.