کمی سازی برگشت پذیری زیرساخت های شهری و کاربرد آن در انتخاب راهکارهای مقاوم سازی لرزه ای (مطالعه موردی: ایستگاه 15 خرداد متروی شیراز)

ارزیابی برگشت پذیری در برابر سوانح به عنوان یک ابزار تصمیم گیری می تواند توسط مدیران بحران مورد توجه قرار گیرد. وارد کردن زمان احیا در روند تصمیم گیری های فاز آمادگی، باعث تفاوت رویکرد برگشت پذیری از دیگر رویکردهای تخمین خسارت و اثرهای وابسته به زمان آن ها می‏شود. فرایند احیا بعد از وقوع سوانح می تواند توسط توابع احیای ساده شده یا مدل های اجتماعی- سازمانی پیچیده تخمین زده شود. نکته بارز، استفاده از رویکرد برگشت پذیری آن است که می تواند به مدیران بحران دورنمایی از روند احیای شریان های حیاتی بعد از سوانح، با توجه به عامل تعیین کننده زمان، بدهد تا امکانات موجود را بر اساس معیار برگشت پذیری تخصیص دهند. در حال حاضر، راهکارهای مقاوم سازی شریان های حیاتی، به خصوص ایستگاه های مترو، به وسیله معیارهای اقتصادی و فنی و با توجه به شرایط پروژه تعیین می‏شوند. در این تحلیل ها، روند احیا و بازیابی عملکرد پس از سوانح در نظر گرفته نمی‏شود. در این مقاله، ابتدا مفهوم برگشت پذیری شریان های حیاتی بعد از سوانح، ابعاد و روش های تحلیل آن از یک سو و روش های مقاوم سازی ایستگاه ها و تونل های مترو از سوی دیگر، بررسی شده است. در مرحله بعد، با توجه به الگوریتم پیشنهادی برای دستیابی به مقدار کمی برگشت پذیری، ابتدا ایستگاه زیرزمینی 15 خرداد واقع در متروی شیراز مدل‏سازی شده و جابجایی سازه در اثر بار زلزله در 10 نقطه کنترل و برای 11 زلزله با PGA های مختلف تحلیل شده است. سپس، با توجه به مقادیر به دست آمده، احتمال گسسته و تجمعی شکست سازه با توجه به پارامتر جابجایی، در مقایسه با معیار آستانه خرابی، به دست آمده است. از روی مقادیر احتمال شکست به دست آمده و نیز با در نظر داشتن تابع احیا می توان عملکرد سیستم را ارزیابی کرد. در نهایت، با استفاده از روابط مربوط به ارزیابی کمی برگشت پذیری ارائه شده، برگشت پذیری راهکارهای مختلف مقاوم سازی محاسبه شده است و بر اساس آن اولویت بندی شده اند. روش پیشنهادی قابلیت تعمیم به کلیه شریان های حیاتی را دارد.