معنای نمادین فضاها و پیام های جنسیتی: طرد اجتماعی زنان

شیوه های متفاوت ناحیه بندی فضای خانه در ادوار مختلف تاریخ حکایت از آن دارد که صرف نظر از عوامل جغرافیایی، بسترهای اجتماعی و فرهنگی نیز در ساخت معنایی و کارکردی سکون تگاه تاثیر داشته اند و خانه، فراتر از نقش ابزاری تامین سرپناه، نقشی فرهنگی در تعیین شیوه های بهنجار زیست ساکنان خود داشته است. در واقع، چگونگی برساخت اجتماعی فضای خانه فرصت های متفاوتی را برای رویت پذیری زنانگی/مردانگی در اختیار زن و مرد قرار می دهد که خود تاثیری تعیین کننده بر بازنمایی هویت جنسیتی دارد. هدف این مقاله کشف مکانیزم های بازتولید دوگانه زنانه/ مردانه و چگونگی طرد زنان و تفکیک جنسیتی فضا در سبک معماری با استفاده از روش گفتمان است. در این زمینه ابتدا به شناسایی ساختارهای برسازنده سوژه جنسیتی پرداخته شده و با توصیفی از فضای جنسیتی، چگونگی کنترل، بازنمایی و طرد بدن زن در چارچوب اصول زنانگی ب همثابه «دیگری» مورد تحلیل قرار گرفته و با الهام از آرای فوکو، فضای عمومی و خصوصی در پیوند با مناسبات قدرت نظام حاکم بررسی شده است. بر این اساس، سبک معماری خانه های درو نگرای قاجاریه، عاوه بر بازتولید قاعده تفکیک فضای جنسیتی و تعیین اندرونی به عنوان محدود های زنانه و تعریف بیرونی به عنوان محیطی مردانه، زنان را آماده می کند تا برای مادرانگی و همسربودگی تربیت شوند.  مهمترین نقش زن در گفتمان سنتی نقش همسرانگی و مادربودگی است و زنانی که در این دو نقش ناموفق باشند از زنانگی اجتماعی طرد می شوند، و در دوره حاضر، به دلیل حاکمیت ساختار مردسالارانه بر جامعه، دسترسی زنان به فضاهای عمومی، امکانات و خدمات محدود می شود و تکنیک انضباطی فضا خود را به شکل تفیکک جنسیتی نیز در فضا نشان می دهد.