جداسازی جنسیتی فضاهای شهری و کیفیت زندگی زنان

توسعه فضاهای عمومی شهری مطلوب از طریق در نظر گرفتن نیازها، امکانات واقعی و مشارکت مردمی در شهر نقش موثری در تحقق توسعه پایدار ایفا می کند. فضاهای شهری از دیرباز به دلیل سبک معماری خود ماهیتی جنسیتی فضاهای شهری در برابر تحرک آزادانه زنان اعمال محدودیت کرده و موجب طرد داشته اند، بدین معنا که عملا فضایی آنان می شده اند. بدین ترتیب، زنان نه تنها از بهره مندی از فضاهای عمومی شهر محروم بوده اند، بلکه به دنبال آن از سهیم شدن در فرایند مشارکت و فعالیت های اجتماعی نیز حذف شده اند. در دهه اخیر، در ایران، برنامه هایی با محوریت ایجاد فضاهای زنانه برای رضایت مندی زنان در کلان شهرهایی مانند تهران اجرا شده است. فضاهایی مانند واگن ها، اتوبوس ها، پارک های زنان و مجتمع های رفاهی مختص زنان با هدف ایجاد فضاهای زنانه شهری سعی کرده اند طردشدگی فضایی زنان را با تاکید بر حفظ امنیت آنان حذف کنند. در این مقاله، با بررسی نظری فضاهای شهری زنانه، دیدگاه های موافقان و مخالفان این فضاها با عنوان جداسازی جنسیتی فضاهای شهری و تاثیر آن بر کیفیت زندگی زنان بررسی شده است. به نظر می رسد که هیچ یک از دو رویکرد موافق و مخالف تقسیم جنسیتی فضاهای عمومی مستندات تاییدکننده کافی بر ادعای خود ندارند. موافقان بر امنیت زنان و تاثیر آن بر کیفیت زندگی آنان و ایجاد فرصت حضور فعال زنان در عرصه عمومی تاکید دارند و مخالفان بر بازتولید جداسازی جنسیتی سنتی و نیز طرد زنان از فضاهای شهری عمومی و تاکید بر شهروندی منفعل زنان دست گذاشته اند. به نظر می رسد اگر انگیزه ایجاد فضاهای جنسیتی شهری به وجود آوردن حق انتخاب برای زنان بین این فضاها و سایر فضاهای جداسازی نشده، و رفع نیازهای آنان در فضای عمومی باشد، می توان بر کارکرد مثبت می توان به عنوان یک راهکار در این فضاها تا حدی تاکید کرد. هر چند در نهایت از این فضاهای جنسیتی صرفا دوره گذار برای عادی سازی فعالیت اجتماعی زنان در شهرهای مردانه استفاده کرد.