ملاحظاتی انتقادی درباب نگرش سیاحان خارجی دوره قاجار به آیین یارسان

گسترش ورود اروپاییان به ایران در قرن 19میلادی/13 هجری، اگرچه موجبات افزایش اطلاعات آنان در عرصه های مختلف از طبیعت و جامعه ایران را فراهم ساخت، اما به دلیل ادراک حسی یا سطحی از فرهنگ، ادیان و مذاهب ایرانی، به ویژه مذاهب قومی، محلی و رازآلود، دریافت های آنان با اما و اگرهای فراوانی همراه است. این امر در گزارش سیاحان غربی دوره قاجاریه از مذاهب صفحات غرب ایران به وضوح قابل مشاهده است. هدف این پژوهش بررسی انتقادی این موضوع بر پایه روش تطبیقی است. بخش فراوانی از آنچه سفرنامه نویسان خارجی در سفرنامه های خود تحت عناوین اهل حق، نصیری، چراغ خاموش، چراغ پف، داوودی و به ویژه فرقه علی اللهی به عقاید و آداب و رسوم جاری در میان کردان با مرکزیت شهر کرند غرب منسوب داشته اند، بیشتر به یکی از آیین های رایج در منطقه به نام «یاری» تعلق دارد و در نتیجه تصویر آنان از فرقه علی اللهی تصویری مخدوش و غیر قابل اعتماد است.