ارزیابی تنوع ژنتیکی و ارتباط آن با عوامل جغرافیایی در جمعیت های گندم دیپلوئید وحشی (Triticum boeoticum) بر اساس خصوصیات مورفولوژیکی

در این تحقیق، تنوع ژنتیکی نود ژنوتیپ متعلق به دوازده گندم دیپلوئید (Triticum boeoticum) جمع آوری شده از غرب و شمال غرب ایران در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. هر کرت آزمایشی دارای یک خط کاشت به طول نیم متر و عرض بیست سانتی متر بود. تعداد پانزده صفت زراعی و مورفولوژیکی در طول فصل زراعی ارزیابی شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس صفات، بین ژنوتیپ های موردمطالعه از نظر کلیه صفات اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% وجود داشت. عملکرد دانه با کلیه صفات به جز شاخص برداشت همبستگی معنی داری داشت و بیشترین همبستگی آن با صفات بیوماس، تعداد پنجه بارور و تعداد کل پنجه مشاهده شد. رگرسیون چندگانه نشان داد که تعداد پنجه های بارور، طول برگ، عرض برگ و وزن دانه در سنبله اصلی بیشترین تاثیر مستقیم را روی عملکرد دانه در بوته داشتند. تجزیه به عامل ها، سه عامل سنبله اصلی و برگ، عملکرد و اجزای آن و عامل رسیدگی را مشخص کرد که در مجموع 38/77 درصد از تغییرات را توجیه کردند. همبستگی کانونیک عرض جغرافیایی را به عنوان تاثیرگذارترین عامل جغرافیایی و صفات عرض برگ، طول برگ، طول سنبله و تعداد سنبلچه را به عنوان صفاتی که بیشتر تحت تاثیر عوامل جغرافیایی هستند معرفی کرد. به طورکلی تنوع بالایی از نظر صفات مطالعه شده در ژنوتیپ های مورد بررسی مشاهده شد و استان های کردستان، آذربایجان غربی و کرمانشاه به عنوان نواحی متنوع جغرافیایی شناخته شدند.