پهنه بندی مناطق حساس و آسیب پذیری محیطی در منطقه یک کلان شهر تهران با روش طبقه بندی فازی و فرایند سلسله مراتبی

کلانشهرهای امروزی، در نقاط مختلف دنیا به دلایل متعدد همواره در معرض آسیب ناشی از مخاطرات طبیعی قرار دارند، که افزایش خسارات جانی و مالی را نیز به دلیل تراکم بالای جمعیت و تاسیسات به همراه دارد. این امر نوعی چالش را از لحاظ مخاطرات شهری برای برنامه ریزان در پی خواهد داشت. منطقه یک کلان شهر تهران با قرارگیری در معرض دامنه ارتفاعی متفاوت، گسل ها و رودخانه های شمال تهران و کاربری شهری مستعد و تشدیدکننده خطر، دارای مخاطرات و محدودیت های ژئومورفولوژیک متنوعی است که لازم است به منظور کاهش آن اقدامات اولیه ای صورت پذیرد. در این مطالعه سعی گردید با بکارگیری از داده های حاصل از مدل سازی معیارها و لایه های موثر محیطی با روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و طبقه بندی با روش فازی تحلیل گردد و به کمک تحلیل فضایی بالای سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) میزان آسیب پذیری محیطی ناحیه مورد توجه قرار گیرد و پهنه بندی گردد. بنابر نتایج حاصل از محاسبات انجام شده میزان آسیب پذیری منطقه دو کلان شهر تهران با مدل ترکیبی AHP-Fuzzy بر مبنای وزن های محاسبه شده تعیین شد. نواحی 3، 8 و 4 آسیب پذیرترین بخش های شهر در برابر مخاطرات طبیعی است؛ در صورتی که نواحی 1 و 2 کم ترین آسیب پذیری را در برابر وقوع مخاطرات محیطی دارند. نقشه پهنه بندی آسیب پذیری نشان می دهد که 22/28 درصد از کل منطقه تحت تاثیر آسیب پذیری با رده زیاد است که بیشترین مساحت این رده در ناحیه 3 واقع شده است و محلات گلابدره، دربند و تجریش را بیشتر در بر می گیرد این در حالیست که منطقه یک کلان شهر تهران به علت ساخت و ساز شهری غیر اصولی بدون توجه به شبکه زهکشی طبیعی با افزایش سطوح با نفوذ ناپذیر کم و غیر قابل نفوذ باعث کاهش نفوذ آب حاصل از بارش و افزایش رواناب گردیده است.