مروری بر منتورینگ بالینی: نکات کاربردی در طراحی، اجرا و ارزشیابی

اگرچه منتورینگ به عنوان عاملی موثر در آموزش مهارت ها و رشد حرفه ای در محیط های بالینی محسوب می شود، اما هنوز بسیاری از مراکز از این مهم بی بهره اند. در راستای برنامه ریزی برای راه اندازی منتورینگ بالینی برای دستیاران دانشگاه علوم پزشکی تهران، این مطالعه مروری با هدف بررسی برنامه های موجود و اهداف آن ها، تاثیرات آن ها و بررسی نکات کاربردی در طراحی و اجرای برنامه های مشابه می باشد. این مطالعه به روش مروری و با استفاده از جستجوی کلمات کلیدی "Mentoring or Coaching or Mentor or Mentee or Mentorship or Mentoring Program" و "Medical student" و "Clinical Education" در پایگاه داده Pubmed از مقالات انتشار یافته در سال 2000 تا 2015 انجام شد که در جستجوی اولیه 664 مقاله بازیابی شدند که درنهایت 15 مقاله وارد مطالعه شدند. در این بررسی 15 مطالعه ارزیابی شد که این برنامه ها با اهداف آموزش مهارت های بالینی و اصول حرفه ای، آشنایی با آینده شغلی، بهبود شرایط سلامت جسمی- روحی، علاقه مند کردن دانشجویان به رشته های تخصصی، افزایش تعداد مقالات و فعالیت های تحقیقاتی و ایجاد الگوسازی اجرا شدند.
در طراحی برنامه های بررسی شده، در انتخاب منتور، سن و جنسیت، علاقه و داوطلب بودن فرد و پیشینه علمی خوب از معیارهای انتخاب بوده اند. جورسازی منتور و منتی از طریق پروفایل حاوی مسیر حرفه ای و تحصیلی، اولویت های زندگی و کاری و علاقه مندی های خارج از کار توسط سیستم صورت گرفته و در برخی موارد منتی ها خود منتور خود را انتخاب کرده بودند. آموزش منتورها از طریق کتابچه ها یا با برگزاری کارگاه های با محتوای منتورینگ، لیدرشیپ و چگونگی ایجاد تیم انجام شد.
در اجرا، پایش برنامه ها در برخی توسط اعضای دانشکده و از طریق منتی ها و در موارد دیگر از طریق منتورها به صورت حضوری، تلفنی یا پرسشنامه صورت پذیرفت. در این برنامه ها، برای حفظ منتورها علاوه بر تشویق مالی از تشویق تحصیلی (به صورت ارتقای تحصیلی یا دوره های فلوشیپ برای منتورهای دستیار) استفاده شده است. در ارزشیابی برنامه ها از روش های کمی و کیفی (مصاحبه و گروه متمرکز) استفاده شده است. این مطالعات نشان داد علت موفقیت برنامه های منتورینگ بالینی خود را در توانمندسازی منتورها، روش های انگیزشی موثر برای منتورها و منتی ها برای ایجاد رابطه منظم، پایش منظم عملکرد منتورها و حمایت های مالی و حرفه ای از منتورها، حفظ یک منتور برای مدت تحصیل برای هر فرد، ایجاد فرهنگ منتورینگ، ایجاد شبکه بین افراد برای به اشتراک گذاشتن تجربیات و استفاده از حمایت اساتید باتجربه است. برنامه های منتورینگ از علل رشد حرفه ای دانشجویان پزشکی شناخته می شوند که توصیه می شود در دانشکده های پزشکی اجرا شوند. این برنامه ها باید به صورت هدفمند برگزارشده و همواره مورد ارزشیابی قرار گیرند. همچنین در طراحی این برنامه ها علاوه بر پیشرفت منتی، باید پیامدهای مفیدی نیز برای منتور در نظر گرفته شود. با بررسی دقیق برنامه های مختلف و گزارش آن ها، می توان گام های موثری در طراحی برنامه های آتی برداشت.