اثر خاک پوش و محلول پاشی سلنیوم و بور بر برخی ویژگی های کمی و کیفی آفتابگردان (.Helianthus annuus L) در خاک شور

سطح وسیعی از خاکهای ایران شور است و پرورش گیاهان در این خاک ها با مشکلات متعددی از جمله مشکلات تغذی های همراه است. در چنین شرایطی عملکرد کمی و کیفی گیاهان کاهش می یابد. در این راستا و در شرایط خاک شور آزمایشی با هدف ارزیابی اثر محلول پاشی برگی عناصر سلنیوم و بور و همچنین کاربرد دو نوع خاک پوش کلش گندم و کود گاوی در مقایسه با عدم کاربرد بر تعدادی از خصوصیات گیاه آفتابگردان انجام پذیرفت. به منظور بررسی امکان افزایش کمیت و کیفیت محصول در شرایط خاک شور (در عمق صفر تا 60 سانتی متر با میانگین هدایت الکتریکی 65/8 دسی زیمنس بر متر، پی اچ 85/7 و بافت خاک رسی سیلتی) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 95-1394 در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان بر روی گیاه آفتابگردان (هیبرید قاسم) انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سه خاک پوش (بدون خاک پوش ، خاک پوش کلش گندم به میزان 15 تن در هکتار، کود گاوی پوسیده به میزان 30 تن در هکتار)، محلول پاشی سلنیوم به شکل سلنیت سدیم (عدم کاربرد ، 17 و 34 میلی گرم در لیتر) و محلول پاشی بور از منبع اسید بوریک (عدم کاربرد و 400 میلی گرم در لیتر) بود. آبیاری به صورت جوی پشته ای (نشتی) انجام شد. صفات مورد بررسی شامل عملکرد دانه، عملکرد روغن، درصد پروتئین دانه، محتوای سلنیوم دانه، محتوای بور دانه، شاخص برداشت روغن، شاخص برداشت دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه بود. کاربرد خاکپوش ها به ویژه خاک پوش کلش گندم در مقایسه با عدم کاربرد خاک پوش بر بیشتر صفات مورد بررسی اثر مثبت داشت. کاربرد سلنیوم به صورت معنی داری محتوای سلنیوم دانه را نسبت به عدم کاربرد آن افزایش داد به طوری که بیشترین مقدر سلنیوم دانه (14/0 قسمت در میلیون) در بالاترین سطح محلول پاشی سلنیوم و کمترین محتوای سلنیوم دانه در عدم کاربرد آن (12/0 قسمت در میلیون) مشاهده شد. اثر اصلی تیمار محلول پاشی بور اثر معنی داری بر صفات مورد بررسی نداشت ولی اثر متقابل سه گانه آن با محلولپاشی سلنیوم و خاک پوش بر روی صفات مهمی مانند عملکرد دانه، عملکرد روغن و شاخص برداشت معنی دار گردید. کاربرد سلنیوم به صورت معنی داری باعث کاهش وزن هزار دانه شد به طوری که بیشترین وزن هزار دانه از عدم کاربرد سلنیوم (50/55 گرم) و کمترین وزن هزار دانه (55/50 گرم) از بالاترین سطح سلنیوم به دست آمد. اثر متقابل محلولپاشی سلنیوم و بور بر تعداد دانه در طبق اثر معنیدار داشت به طوریکه کمترین تعداد دانه در طبق (1293) از عدم کاربرد سلنیوم و بور بدست آمد که به طور متوسط بیش از 100 دانه کمتر از سایر ترکیبات تیماری بود. بیشترین عملکرد دانه و عملکرد روغن به ترتیب با متوسط 6431 و 2529 کیلوگرم در هکتار در حضور توام محلول پاشی بور و کاربرد کلش گندم به دست آمد. تیمارها اثر معنی داری بر درصد روغن دانه (با میانگین 78/35 درصد) نداشتند. بیشترین پروتئین دانه (46/25 درصد) از تیمار کاربرد کلش گندم حاصل گردید. در مجموع در این آزمایش عدم محلول پاشی سلنیوم × محلول پاشی بور × کاربرد مالچ کلش گندم بهترین عملکرد کمی و کیفی در شرایط خاک شور را داشت. با توجه به نتایج بدست آمده در شرایط خاک شور در این آزمایش، اثرات مثبت و مفید مالچ کلش گندم (افزایش معنی دار شاخص برداشت، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و درصد پروتئین دانه نسبت به شاهد) بسیار خوب و فرا تر از حد انتظار بود. با وجود اثرات مفیدی که محلولپاشی سلنیوم در غلظت 17 میلی گرم در لیتر داشت ولی سطح بالاتر آن یعنی محلولپاشی سلنیوم در غلظت 34 میلی گرم در لیتر اثرات منفی بر عملکرد کمی و کیفی داشت.