پیشینه های سهروردی در قول به اعتباریت وجود

سهروردی در آثار برجسته خویش، با صراحت تام، به «اعتباریت وجود» رای داده است. او که بدرستی از آثار فارابی و ابن سینا، «عروض خارجی وجود بر ماهیت» را نتیجه گرفته بود، ضمن نقد برخی عبارات سینوی، دلایل متعددی بر دیدگاه خویش اقامه کرده است؛ اما برخی اساتید معاصر در مقام تحلیل عملکرد سهروردی، از پیشینه های وی در قول به «اعتباریت وجود» غفلت ورزیده و او را نخستین قائل به «اعتباریت وجود» دانسته اند. در پژوهش پیش رو، پس از گزارش اجمالی از دعاوی فارابی و ابن سینا در باب رابطه وجود و ماهیت در اشیاء امکانی، موضع نقادانه سهروردی در قبال آنان تشریح گردیده و آنگاه سه پیشینه برای باور وی به «اعتباریت وجود» بیان شده است. پیشینه های پنهان سهروردی در این مسئله، برخی مطالب بهمنیار و عمر خیام است که بدون ذکر نامی از آن دو، در ضمن دلایل اعتباریت وجود گنجانده شده و پیشینه آشکار او، متنی به نقل از ابن سهلان ساوی در المشارع و المطارحات است. از آنجا که بخش فلسفه کتاب حکیم ساوی در دسترس نیست، بنحو دقیق نمیتوان در باب کم و کیف تاثرات سهروردی از متفکران مذکور قضاوت نمود؛ اما بنابر مستندات موجود، اقتباسهای متعدد سهروردی از آثار بهمنیار در ابطال «عینیت خارجی وجود»، امری تردیدناپذیر است.