تحلیل فضایی احتمال وقوع دید در حمل ونقل جاده ای با تاکید بر مولفه های اقلیمی (موردمطالعه: استان های آذربایجان شرقی و غربی)

تصادفات جاده ای یکی از اصلی ترین عوامل مرگ ومیر و صدمات شدید جانی و مالی محسوب می شود. عوامل متعددی در وقوع تصادفات جاده ای نقش دارند؛ یکی از این عوامل، متغیرهای محیطی و اقلیمی می باشد. از مهم ترین مخاطرات جوی که شرایط نامطلوبی را برای رانندگان ایجاد م ی کند ، محدودیت میدان دید می باشد که در اثر ریزش برف و باران، وقوع مه و طوفان های همراه با گردوخاک اتفاق می افتد. معمولا ریزش برف و به دنبال آن، یخ بندان در مقایسه با وقوع مه، خطرات بیشتری را برای رانندگان ایجاد می کند؛ با این تفاوت که وقوع برف و یخ بندان را می توان با احتمال، پیش بین ی نمود و حتی در صورت نیاز با تجهیزاتی چون برف روب ها و نمک پاش ها می توان آن ها را کنترل کرد؛ اما مه از بلایای جوی است که پیش بینی آن بسیار مشکل است و علت آن نیز تغییراتی زمانی و مکانی این پدیده جوی می باشد. مه ازجمله پدیده های جوی است که به طور مستقیم و بی واسطه بر ایمنی حمل ونقل تاثیر می گذارد؛ لذا هدف از این مطالعه، ارزیابی احتمالات وقوع محدودیت دید در استان های آذربایجان شرقی و غربی در جهت مدیریت ایمنی و کاهش سوانح جاده ای می باشد.

در این پژوهش به منظور بررسی و مطالعه احتمالات وقوع محدودیت دید و تاث یر آن بر ایمنی حمل ونقل، داده های هواشناسی مربوط به میدان دید در طی دوره آماری 20 ساله (1991 تا 2010) و برای 13 ایستگاه سینوپتیک واقع در منطقه موردمطالعه از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید . سپس با استفاده از روش های آماری، روزهای با دید کمتر از 3000 متر در این ایستگاه ها موردمطالعه قرا ر گرفته و احتمالات وقوع مربوطه استخراج شد.

نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که بیشترین احتمال وقوع میدان دید کمتر از 3000 متر در ماه های آذر، دی و بهمن و با احتمال 10 تا 40 درصد و کمترین احتمال وقوع در ماه های تیر، مرداد و شهریور با احتمال وقوع 0 تا 5 درصد اتفاق می افتد. در حالت کلی نیز بیشترین احتمال وقوع میدان دید کمتر از 3000 متر در طول سال مربوط به ایستگاه های تبریز و سردشت و کمترین احتمال وقوع مربوط به ایستگاه های میانه، جلفا و تکاب می باشد.

با توجه به اینکه محدودیت دید به ویژه در اثر وقوع مه غلیظ با کاهش سرعت حجم ترافیک در جاده ها و افزایش خطر بروز تصادفات جاده ای همراه است، پیشنهاد می گردد که ضمن افزایش تعداد ایستگاه های هواشناسی در مسیر جاده های کوهستانی و م هخیز کشور، نسبت به تهیه اطلس جامع ملی از مولف ه های اقلیمی تاثیرگذار بر حمل ونقل جاده ای اقدام گردد.