همگن بندی حوزه های آبخیز با رهیافت تلفیقی سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیل های آماری چند متغیره، مطالعه موردی:حوزه آبخیز کارون

درک روابط پیچیده و نحوه تاثیر متغیرهای متعدد طبیعی و انسانی در یک حوزه آبخیز به سادگی امکان پذیر نیست. در چنین شرایطی تلفیق تحلیل های آماری چند متغیره و تحلیل های مکانی سبب استخراج اطلاعاتی مفید و قابل درک از یک مجموعه داده پیچیده می شوند. در این پژوهش، اطلاعات شش گروه از داده های توپوگرافی، اقلیمی، خاک، آب، اقتصادی-اجتماعی و داده‎های ماهواره‎ای حوزه آبخیز کارون با تلفیق سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیل های آماری چند متغیره مورد مطالعه قرار گرفت. با استفاده از تحلیل عاملی، شش عامل اصلی که در مجموع 83.270 درصد واریانس داده ها را پوشش می دهند، شناسایی شد. سپس با ورود این شش عامل در تحلیل خوشه ای، ابتدا تعداد بهینه خوشه های نهفته در داده ها شناسایی و از روش خوشه بندی k- میانگین، حوزه آبخیز کارون به 16 ناحیه همگن تقسیم بندی شد و از تحلیل تشخیصی نیز برای اعتبارسنجی خوشه بندی استفاده شد. دو خوشه 7 و 12 با فاصله اقلیدسی 8.471 بین مراکز دو خوشه به عنوان متفاوت ترین خوشه ها و دو خوشه 14 و 6 با فاصله اقلیدوسی 1.561 به عنوان شبیه ترین خوشه ها، طبقه بندی شدند. آزمون مقایسه میانگین 16 منطقه همگن، نشان داد که در مواردی دو منطقه از نظر اقلیمی و توپوگرافی شرایط یکسانی دارند، اما متغیرهای اقتصادی-اجتماعی سبب تمایز آن ها می شود. جداسازی مناطق همگن سبب فراهم شدن امکان مقایسه و شناسایی مناطق مشابه به عنوان واحدهای کاری و اولویت بندی آن ها برای انجام طرح های مطالعاتی و اجرایی مقابله با پدیده های مخربی از جمله بیابان زایی، فرسایش خاک، خشک سالی و سیل می شود.