واکاوی نظریه وحدت وجود در نگرش عرفانی ابوسعید ابوالخیر (نگاهی نو به تصوف پیر مهنه)

وحدت وجود یکی از راه های مبتکرانه ای است که عارفان برای شناخت خداوند، هستی و انسان به کار گرفته اند. نگرشی که بسیاری مبدع آن را ابن عربی و تاریخ پیدایش آن را سده هفتم می دانند، حال آنکه نظری به آثار به جا مانده از عارفان پیشین نشان می دهد که وحدت وجود از صبغه و پیشینه ای دور و درازتر برخوردار است. آنچه که در این جستار بدان پرداخته شده، واکاوی و تحلیل مبانی بنیادین عرفان ابوسعید ابوالخیر و تطبیق آن با چارچوب های نظریه وحدت وجود است. بررسی ها نشان می دهد که دیدگاه های شیخ در ارتباط با خداوند، انسان، هستی، ادیان، نفس اماره و دنیای فانی نزدیکی بسیاری با تعاریف نظری ابن عربی درباره وحدت وجود دارد. با این تفاسیر، می توان ادعا نمود که نظریه وحدتوجود سده ها پیش از محی الدین مطرح بوده است، اما با این تفاوت که تنها وجهی عملی داشته و از شکلی نظری و مدون برخوردار نبوده که این امر با ظهور وی محقق شده است.