جریان شناسی اندیشه معاصر مسلمین

فهم دقیق اندیشه ها هنگامی میسر است که در قالب جریان شناسی مورد توجه قرار گیرند. مسئله این پژوهش، تیپ بندی اندیشه معاصر مسلمین است که از طریق ترکیب گونه شناسی های موجود و با روش تحلیلی- انتقادی صورت گرفته است. طبقه بندی اندیشه معاصر در چهار دسته: سنتی، ایزوله، فعال و مدرن آشکار و پنهان از ظرفیت های قابل توجهی برخوردار است. جریان های سنتی فقه شیعه، حکمت و عرفان مکتب تهران و سلفی گری، در دسته سنتی ایزوله؛ جریان های اسلامی سازی معرفت، اصلاح فرهنگی، عقل گرایی انتقادی و سنت گرایی در دسته سنتی فعال؛ جریان های روشنفکری، عرفی گرایی تاریخی و عرفی گرایی معرفتی در دسته مدرن آشکار و رویکردهای مدرن یا پست مدرن با پسوند اسلامی مثل لیبرالیسم اسلامی، ناسیونالیسم اسلامی، مارکسیسم اسلامی، فمنیسم اسلامی و همچنین جریان اعتزال نو و تفسیر بیانی، در دسته مدرن پنهان جای می گیرند. در این میان، سیطره با جریان های مدرن است که با دو رویکرد همدلانه و ستیز، جریان های سنتی را ابژه خود ساخته اند. ادامه حیات جریان مدرن پنهان و برخی رویکردهای سنتی ایزوله مثل سلفی گری منوط به حمایت های سیاسی غرب است و راه رهایی، تنها در جریان سنتی فعال قابل جست و جوست.