اسناد و مدارک تاریخی عمارت دهدشتی

یکی از بناهای تاریخی ارزشمند در شهر بوشهر عمارت دهدشتی است که توسط خاندان دهدشتی در دوره قاجار ساخته شده است. بوشهر در دوره قاجار و در سالهای حدود 1299ق بندری معتبر بود که با بمبئی برابری میکرد و از مراکز تجاری و ثروتمند ایران به شمار می آمد، به طوری که پسر حاج محمد شفیع کازرونی از تجار بوشهر بیش از دوازده کشتی بازرگانی داشت. دهدشتی ها مهاجرانی از دهدشت بودندکه به بوشهر نقل مکان کرده و محله دهدشتی در شرق بوشهر را به وجود آوردند، چنانچه قسمتهایی از بازار قدیم بوشهر نیز در این محله بود. از مکانهای مهم آن میتوان به مسجد دهدشتی، مسجد دوانی ها و مسجد یا حسینیه پیرزن فاطمه زهرا اشاره کرد. یکی از آثار برجای مانده دهدشتی ها، عمارت دهدشتی است که اسناد و مدارک زیادی از آن کشف و شناسایی شد. بررسی و مطالعه مجموعه این اسناد برای پژوهشگران حوزه تاریخ و فرهنگ بوشهر و جنوب ایران حائز اهمیت است.
براساس اسناد و مدارک برجای مانده از خاندان دهدشتی مانند: اسناد آقا صاحب دهدشتی، عبدالرسول دهدشتی، حاجی علی دهدشتی، محمدتقی دهدشتی و دیگر اسناد مالی، تجاری، بازرگانی، حقوقی، دفاتر و صورتحسابها میتوان به رونق بی سابقه تجاری شهر بوشهر در دوره قاجار و دوره پهلوی اول پی برد. اسناد عمارت دهدشتی تا پیش از بررسی و پژوهش در این عمارت در صندوقهایی به شیوه بسیار نامناسب از جهت نگهداری و حفاظت تعبیه شده بودند. این مقاله گزارشی از این مجموعه است که در سال 1377 فراهم آمده. اسناد این مجموعه از حیث تنوع و نوع مواد شامل؛ پاکت نامه ها، تمبر، اوراق تجاری، مالی، بازرگانی، حقوقی، دفاتر، تقویمها و جوازهای گمرکی است. این اسناد درگذشته در مرکز آرشیو اداره کل میراث فرهنگی استان بوشهر نگهداری و حفاظت میشدند و پس از آن به تهران منتقل شدند.