ارتباط واقع گرایی در هنر نگارگری مکتب دوم تبریز و عرفان اسلامی

پژوهش حاضر، به منظور بررسی میزان تاثیر عرفان اسلامی بر واقع گرایی در هنر نگارگری دوران صفوی، انجام شده است. عرفان بر تجربه و معرفت حاصل از آن، تاکید دارد. از دید متصوفه، تصاویر لایه های معنایی متعدد دارند و تمرکز بر یک امر، کم کم مخاطب را به شناخت نفس آن، نایل می کند. از سویی دیگر، واقع گرایی در نگارگری عصر صفوی، به شکلی دیگر بروز می یابد: تحسین عالم خاکی، جلوه ای از عالم الهی است. تلاش برای به تصویر کشیدن لحظه ای گذرا، به مدد کلام و تصویر و بازنمایی اشیا با جزییاتی کامل، چنان که، به نظر می رسد، زنده اند. بنابراین، پرسش پژوهش این گونه مطرح می شود که: چه میزان واقع گرایی نقاشی صفوی -مکتب دوم تبریز- تحت تاثیر مبانی عرفان و تصوف رایج در دوره صفوی است؟ نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که، هنر به عنوان یکی از جلوه های تمدن اسلامی، برگرفته از تفکر حاکم بر تمدن و برهه زمانی خاص است. نگارگر صفوی هم متاثر از تفکرات رایج زمان خود و حتی، با پیروی از آن ها، به خلق آثار می پردازد. می توان این گونه بیان کرد که، واقع گرایی رواج یافته در نقاشی این دوره، برگرفته از اصول تصوف، تجربه گرایی و تاکید بر شناخت ماسوی برای شناخت حقیقت است. نگارگر دوره صفوی با توسل به واقع گرایی، درصدد رسیدن به زیبایی است که خداوند با کمال صفات موجودات در آن ها، قرار داده است. از آنجایی که، موضوع مورد مطالعه، پیرامون تغییرات نگارگری در دوره ای تاریخی است، با استناد به روش تاریخی و کتابخانه ای، اطلاعات جمع آوری شده است.