جایگاه عرف در تعیین موضوع و حکم شرعی

موضوعاتی که جنبه عرفی دارند به تبع تغییر عرف، حکم آن تغییر می کند یا با تغییر موضوع در یک زمان در دو جامعه متفاوت می گردند چون طبیعی است که جوامع در طول زمان و عرض هم متفاوتند بخصوص اینکه در طول زمان عرف ها به یک موضوع داوری و تشخیص متفاوت دارند و همین امر باعث می شود که حکم آن موضوع تغییر کند و آن حکم متحول گردد اما عرف مستقیما نمی تواند در حکمی اثر داشته باشد بلکه از طریق نگاهی که عرف به موضوع می کند و معنای آن را تغییر می دهد در حکم موثر خواهد بود هر چند وقتی به تفاوت حکم توجه شود به نظر می رسد حکم متفاوت گشته و واقعا هم تفاوت وجود دارد اما این تفاوت از ناحیه تشریع و حکم نیست بلکه بخاطر تغییر موضوع است.