بررسی ویژگی های فیزیکوشیمیایی و کانی شناسی خاک ها در یک ردیف پستی و بلندی در جنوب غرب دریاچه ارومیه

به منظور بررسی اثر توپوگرافی بر ویژگی های ریخت شناسی، فیزیکی، شیمیایی وکانی شناسی خاک ها، یک ردیف توپوگرافی متشکل از سه تیپ اراضی (تپه، فلات و دشت دامنه ای) در منطقه حیدرآباد در جنوب غرب دریاچه ارومیه، در حد فاصل شهرهای ارومیه و محمدیار مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور با توجه به تغییرات شیب و ارتفاع، در هر تیپ اراضی دو خاکرخ حفر، تشریح و رده بندی شدند و از افق های ژنتیکی نمونه برداری انجام گرفت و ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و کانی شناسی آن ها تعیین شد. براساس نتایج حاصله، عمق خاکرخ، ضخامت سولوم و عمق و ضخامت افق های کلسیک، مقادیر رس، کربن آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، هدایت الکتریکی و کربنات کلسیم معادل خاک ها با کاهش شیب به سمت انتهای ردیف توپوگرافی افزایش یافت. علاوه براین، در انتهای ردیف توپوگرافی (تیپ اراضی دشت دامنه ای) انتقال عمودی رس منجر به تشکیل افق های آرجیلیک شده است. براساس مطالعات کانی شناسی، کانی های ایلایت، اسمکتایت، کلرایت، کائولینایت، ورمی کولایت و پالی گورسکایت کانی های رسی غالب در این خاک ها می باشند. نتایج مطالعات کانی شناسی نشان داد که در قسمت های بالادست ردیف توپوگرافی (خاکرخ های 1 و 2، تیپ اراضی تپه) کانی های ایلایت و کلرایت، کانی های رسی غالب می باشند. به تدریج با کاهش شیب، به مقدار اسمکتایت خاک ها افزوده شده و در انتهای ردیف توپوگرافی (خاکرخ های 5 و 6، تیپ اراضی دشت دامنه ای)، اسمکتایت به صورت کانی غالب درآمده است. در خاکرخ 4 (تیپ اراضی فلات)، علاوه بر کانی های اسمکتایت و ایلایت که کانی های غالب این خاکرخ هستند، کانی پالی گورسکایت نیز یکی از کانی های غالب می باشد. تغییرات پستی و بلندی از واحد تپه به سمت واحد های فلات و دشت دامنه ای، با تاثیر در میزان روان آب سطحی و مقدار آب نفوذ یافته به درون خاک و انتقال عمودی املاح به اعماق، تشکیل و تکامل خاک ها را تحت تاثیر قرار داده است. در نهایت تفاوت در ویژگی های فیزیکی و شیمیایی و کانی شناسی خاک ها منجر به تمایز آن ها در طول ردیف توپوگرافی شده است و باعث گردیده که این خاکرخ ها در سه رده انتی سول، اینسپتی سول و آلفی سول قرار گیرند.